Infrastructure tools to support an effective radiation oncology learning health system

amper [A]
Układ	SI
Wymiar
Jednostka	natężenia prądu elektrycznego; siły magnetomotorycznej; napięcia magnetycznego
Typowe symbole wielkości	I, j, Θ
w jednostkach SI	podstawowa
w jednostkach em-CGS
Źródło nazwy	André Marie Ampère

Amper – jednostka natężenia prądu elektrycznego (nazywane też po prostu prądem elektrycznym^[1]). Jest jednostką podstawową w układzie SI i układzie MKSA oznaczaną w obu układach symbolem A^[2].

Nazwa amper pochodzi od nazwiska francuskiego fizyka André Marie Ampère’a.

Aktualnie obowiązująca definicja

Podczas 26. Generalnej Konferencji Miar^[3] przyjęto rezolucję dotyczącą m.in. redefinicji ampera. Nowa definicja brzmi następująco:

Amper, oznaczenie A, jest to jednostka SI prądu elektrycznego. Jest ona zdefiniowana poprzez przyjęcie ustalonej wartości liczbowej ładunku elementarnego e, wynoszącej 1,602 176 634×10⁻¹⁹, wyrażonej w jednostce C, która jest równa A⋅s, gdzie sekunda zdefiniowana jest za pomocą Δν_Cs^[4].

W układzie miar CGS odpowiednikiem ampera jest biot (Bi).

1 biot = 10 amperów

Jeśli przepływający przez dany przekrój prąd ma natężenie 1 A, oznacza to, że w ciągu 1 s przepływa 1 C ładunku, czyli:

\mathrm {1\,A={\frac {1\,C}{1\,s}}}

Przykłady powiązań ampera, wynikających z praw lub definicji, z innymi jednostkami – V, Ω, W, F, J, C, s:

\mathrm {1\,A={\frac {1\,V}{1\,\Omega }}} =\mathrm {\frac {1\,W}{1\,V}} =\mathrm {\frac {1\,F\cdot 1\,V}{1\,s}} =\mathrm {\frac {1\,J}{1\,C\cdot 1\,\Omega }} =\mathrm {\sqrt {\frac {1\,W}{1\,\Omega }}}

Poprzednia definicja

„1 amper to niezmieniający się prąd elektryczny, który płynąc w dwóch równoległych, prostoliniowych, nieskończenie długich przewodach o znikomo małym przekroju kołowym, umieszczonych w próżni w odległości 1 m od siebie, spowodowałby wzajemne oddziaływanie przewodów na siebie z siłą równą 2×10⁻⁷ N na każdy metr długości przewodu”^[1]^[5]

Do definicyjnego wyznaczenia jednostki służyła waga prądowa. Dokładnością ustępuje ona jednak kalibratorom prądu i w praktyce była przez nie wyparta^[6].

Przedrostki SI

Wielokrotności i podwielokrotności ampera (wyróżniono najczęściej używane)^[7]:

Wielokrotności			Podwielokrotności
Mnożnik	Nazwa	Symbol	Mnożnik	Nazwa	Symbol
10¹	dekaamper	daA	10⁻¹	decyamper	dA
10²	hektoamper	hA	10⁻²	centyamper	cA
10³	kiloamper	kA	10⁻³	miliamper	mA
10⁶	megaamper	MA	10⁻⁶	mikroamper	µA
10⁹	gigaamper	GA	10⁻⁹	nanoamper	nA
10¹²	teraamper	TA	10⁻¹²	pikoamper	pA
10¹⁵	petaamper	PA	10⁻¹⁵	femtoamper	fA
10¹⁸	eksaamper	EA	10⁻¹⁸	attoamper	aA
10²¹	zettaamper	ZA	10⁻²¹	zeptoamper	zA
10²⁴	jottaamper	YA	10⁻²⁴	joktoamper	yA

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2020 r. w sprawie legalnych jednostek miar (Dz.U. z 2020 r. poz. 1024).
↑ Podstawy Elektrotechniki. W: Praca zbiorowa pod kierunkiem prof. dr. inż. Bolesława Konarskiego: Poradnik inżyniera elektryka. Wyd. II. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1968, s. 224–225.
↑ BIPM: Rezolucja 26.Generalnej Konferencji Miar. www.bipm.org. [dostęp 2019-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-19)].
↑ Aleksandra Gadomska: Amper – co nowego?. www.gum.gov.pl. [dostęp 2019-06-09].
↑ amper, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-09-28] .
↑ Augustyn Chwaleba, Maciej Poniński, Andrzej Siedlecki: Metrologia elektryczna. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 2003, s. 74–76. ISBN 83-204-2826-2.
↑ Załącznik nr 3 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2020 r. w sprawie legalnych jednostek miar (Dz.U. z 2020 r. poz. 1024).

[rozporzadzenie-1] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2020 r. w sprawie legalnych jednostek miar (Dz.U. z 2020 r. poz. 1024).

[2] Podstawy Elektrotechniki. W: Praca zbiorowa pod kierunkiem prof. dr. inż. Bolesława Konarskiego: Poradnik inżyniera elektryka. Wyd. II. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1968, s. 224–225.

[3] BIPM: Rezolucja 26.Generalnej Konferencji Miar. www.bipm.org. [dostęp 2019-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-19)].

[4] Aleksandra Gadomska: Amper – co nowego?. www.gum.gov.pl. [dostęp 2019-06-09].

[5] amper, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-09-28] .

[6] Augustyn Chwaleba, Maciej Poniński, Andrzej Siedlecki: Metrologia elektryczna. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 2003, s. 74–76. ISBN 83-204-2826-2.

[7] Załącznik nr 3 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2020 r. w sprawie legalnych jednostek miar (Dz.U. z 2020 r. poz. 1024).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Układ	SI
Wymiar	$[{\mbox{A}}]$
Jednostka	natężenia prądu elektrycznego siły magnetomotorycznej napięcia magnetycznego
Typowe symbole wielkości	I, j, Θ
w jednostkach SI	podstawowa
w jednostkach em-CGS	$\mathrm {1\,A=0{,}1\,Bi}$
Źródło nazwy	André Marie Ampère