Informatics Educational Institutions & Programs

Ti naabbongan ti niebe nga Amianan ken Abagatan nga Ungto ken ti bisualisasion ti yelo ti baybay

Dagiti rehion ti polar ti Daga ket dagiti lugar ti globo a nangpalikmut kadagiti ungto a naam-ammuan pay a kas dagiti nalamiis a sona. Ti Amianan nga Ungto ken Abagatan nga Ungto ket isu dagitoy ti sentrona, dagitoy a rehion ket kaaduan kadagiti polar a gora ti yelo, ken aginggana idiay Taaw Artiko ken ti kontinente ti Antartika.

Dagiti nalamiis a sona
Lokasion dagiti rehion ti polar
Permafrost ti Akin-amianan a Hemisperio (permanente a nayelo a rabaw ti daga) iti morado

Dagiti panangipalpalawag

Ti Artiko ket addaan kadagiti nadumaduma a panangipalpalawag, mairaman met ti amianan a rehion ti Sirkulo ti Artiko iti agdama a (Panawen ti 2010 iti 66°33'44" N), wenno ti amianan a rehion ti latitud ti 60° ti amianan, wenno ti rehion manipud iti Amianan nga Ungto aginggana idiay linia ti kaykayo.

Ti Antartika ket kadawyan a maipalawag a kas ti abagatan ti latitud ti 60° ti abagatan, wenno ti kontinente ti Antartika. Ti Tulag ti Antartika idi 1950 ket agus-usar ti dati a panangipalawag.

Dagiti dua a rehion ti polar ket maigiddiat manipud kadagiti dua a barikes ti klimatiko ken biomatiko iti Daga, ti barikes ti tropiko iti asideg ti ekuador, ken dagiti dua a rehion ti tengnga a latitud a mabirukan iti nagbaetan dagiti rehion ti tropiko ken polar.

Klima

Dagiti rehion ti polar ket makawat ti saan unay a nakaro a radiasion ti solar gapu ta ti enerhia ti Init ket sumangpet iti maysa a bangkirig nga anggulo, ken maiwarwaras iti dakkel a lugara, ken agbanniaga pay ti ad-adayo a distansia iti atmospera ti Daga a mabalin a masagepsep daytoy, maiwarwaris wenno maiballatek, nga isu met laeng ti banag a gapuanan ti kalamiis dagiti panaglalam-ek ngem dagiti sabali a paset ti tawen kadagiti kalalainganna a klima a luglugar.

Ti pakbu a pagtayyekan ti Daga ket addaan iti nangruna nga epekto iti klima kadagiti rehion ti polar. Gapu ta dagiti rehion ti polar ket isu ti kaadaywan manipud iti ekuador, makaawat dagitoy ti kabassitan a gatad ti lawag ti init ken isu a nalamiisda. Ti adu a gatad ti yelo ken niebe ket adu pay a pakakitaan ti bassit a maawat a lawag ti init dagiti rehion ti polar, a mangited daytoy ti lamiis. Dagiti rehion ti polar ket nailaslasin babaen ti klima ti polar, dagiti nakaro ti kalamiis a temperatura, nakaro a glasiasion kadagiti makaanayen a presipitasion tapno agporma ti permanente a yelo, ken dagiti nakaro a nalaka a panagbalbaliw kadagiti oras ti lawag ti aldaw, nga addaan iti duapulo ket uppat nga oras ti lawag ti aldaw iti kalgaw, ken ti kompleto a kinasipnget iti tengnga ti panaglalam-ek.

Sirkumpolar a Rehion ti Artiko

Adda dagiti adu a pagtaengan idiay amianan a rehion ti polar ti Daga. Dagiti pagilian nga addaan kadagiti tunton kadagiti rehion ti Artiko ket: ti Estados Unidos (Alaska), Kanada, Dinamarka (Greenland), Norwega, Pinlandia, Suesia ken Rusia. Dagiti populasion ti sirkumpolar nga Artiko ket kankanayonda a sapasap a makibinningay ngem dagiti dadduma a populasion iti kaunegan kadagiti nailian a pagbeddengan. Kasla met ti akin-amianan a rehion ti polar ket agdumaduma kadagiti pagtaengan ti tao ken kultura.

Antartika ken ti Akin-abagatan a Taaw

Ti akin-abagatn arehion ti polar ket awan met ti permanente a pagtaengan ti tao. Ti Estasion McMurdo ket isu ti kadakkelan nga estasion ti pagsukisokan idiay Antartika a pinatpataray babaen ti Estados Unidos. Dagiti sabali pay nga estasion ket mairaman ti Estasion Palmer ken Estasion ti Abagatan nga Ungto ti Amundsen-Scott (Estados Unidos), Base Esperanza ken Base Marambio (Arhentina), Base Scott (Baro a Selanda), ken Estasion Vostok (Rusia).

Bayat nga awan met dagiti indihenio a kultura ti tao, adda met ti narikut nga ekosistema, a naipangpangruna iti igid dagiti sona ti aplaya ti Antartika. Ti panagpanagto ti dalluyon iti aplaya ket mangited kadagiti adu a taraon a mangpakan kadagiti kril, ti kita ti crustacea ti baybay, a mangpakan met kadagiti narikut a sibibiag nga ayup manipud kadagiti penguino aginggana kadagiti asul a balyena.

Dagiti rehion ti ekstraterestial a polar

Dagiti sabali a planeta ken dagiti masna a satelite iti sistema a solar ket addaan met kadagiti makaay-ayo a langa a maipanggep kadagiti bukodda a rehion ti polar. Ti Bulan ti Daga ket naipagpagarup nga aglaon ti adu a deposito iti yelo kadagiti nauneg nga abut kadagiti bukodna a rehion ti polar ken saan pay a makakita ti dagus a lawag ti init. Ti Marte, kasla met iti Daga, ket addaan kadagiti gora ti yelo ti polar. Bayat nga idiay Urano ti nakaro a pakbu ti pagtayyekan ti planeta ket pakaiturongan dagiti ungto nga agsinnublat a dagus a mangitudo iti Init.