FAIR and interactive data graphics from a scientific knowledge graph
| Makale serilerinden |
Yedi Ulu Ozan, Alevîlik'te söyledikleri deyişler ile Alevi inancını halka anlatan ve yaşadıkları dönemden bugüne Zakirler ve sözlü edebiyat ile mesajlar ulaştıran, biri hükümdar diğerleri halktan olan, birçoğunun Ehl-i Beyt soyundan geldiğine inanılan şair ve ozanlara denir.[1] Alevi-Bektaşi çevrelerince Yedi Ulu Ozan olarak kabul edilen şairler genellikle 15. ile 17. yüzyıllar arasında yaşamıştır. Bu şairlerin arasında Seyyid Nesîmî, Hatâî, Fuzûlî, Yemînî, Pîr Sultan Abdal, Virânî ve Kul Himmet bulunmaktadır. Bu şairlerin eserleri ve şiirleri, Alevi-Bektaşi geleneğinin önemli bir parçası olarak kabul edilmiş ve geniş bir hayran kitlesi tarafından değer görmüştür.[2] Alevi-Bektaşi geleneğine yön veren bu ozanlar, farklı dönemlerde yaşamalarına rağmen benzer üsluplar kullanmışlar ve dikkat çektikleri konu ve içeriklerde benzerlikler göstermişlerdir. Eserlerinin temelinde Alevilik öğretisinin bulunması, hem kendi dönemlerinde hem de sonraki nesillerde büyük etkiler yaratmalarına ve Alevi-Bektaşi geleneğine önemli katkılarda bulunmalarına neden olmuştur. Bu nedenle, bu ozanlar genellikle "Yedi Ulu Ozan" olarak nitelendirilmişlerdir. Bu ozanların ulu olarak nitelendirilmesinin başlıca nedenleri, yaşam felsefeleri, eserlerindeki konu birliği, Ali ve On İki İmam sevgileridir. Dolayısıyla, bu ozanlar sadece kendi dönemlerinde değil, aynı zamanda Alevi-Bektaşi inancının devamlılığını gösteren kanaat önderleri olarak da kabul edilmişlerdir.[3] Yedi Ulu Ozan'dan üç isim, Nesîmî, Fuzûlî ve Hatâî, hem Türkiye'de hem de Azerbaycan'da büyük şairler olarak önemli bir yere sahiptirler.[4]
Kökeni
Yedi Ulu Ozan, Alevilik inancını, 12 İmam'a bağlılığı ve dönemin siyasi sorunlarını kamuoyuna aktaran, Arapça, Farsça gibi dilleri bilmelerine rağmen eserlerini Türkçe olarak kaleme alan önemli ozanlardır. Alevi inancı uğruna verdikleri mücadele ve yaşadıkları zulüm yanında, edebi eserlerinin içeriğiyle de insanları etkiledikleri ve iz bıraktıkları düşünülür. Bu ozanların çoğunun Ehl-i Beyt soyundan olması, günümüzde onların "Yedi Ulu Ozan" olarak anılmasına yol açar.[5]
Alevi-Bektaşi inancı içerisinde sayısız yol önderleri çıkmıştır. Bu kamil ve bilge insanlar dönemi içerisinde topluma rehberlik yapıp yollarına ışık olmuşlardır. Aynı zamanda Türk Halk kültürüne ve edebiyatına da önemli katkılarda bulunmuşlardır.[6] Cemlerde okunan sözlerin büyük çoğunluğu bu şairlere aittir. Kuşaktan kuşağa kutsal bir miras olarak taşınan bu sözlerin benzersiz sanatsal yapısı ve büyük şairlerin gerektiğinde ölmekten çekinmemeleri, onları halkın gözünde büyük kılmıştır. Günümüzde Yedi Ulu Ozan ile ilgili eserler genellikle Türkiye, Bulgaristan, Makedonya, Azerbaycan, Suriye ve İran'da yayımlanmaktadır.[5]
Yedi Ulular olarak anılan şairler
- Seyyid Nesîmî (14. yüzyıl)
- Yemînî (15. yüzyıl)
- Fuzûlî (16. yüzyıl)
- Şah İsmail Hatâî (16. yüzyıl)
- Virânî (16. yüzyıl)
- Pîr Sultan Abdal (16. yüzyıl)
- Kul Himmet (16. yüzyıl)
Şiirler
- Havalanma Telli Turnam
- Haydar'ın Evladını Kim Can u Dilden Medheder - Kul nesimi'ye aittir düzeltilmelidir. -
- Eğer Candan Sever isen Sen Beni
- Yürü Bire Yalan Dünya
- Demedim mi
Kaynakça
- ^ "7 Ulu Ozan Kimdir? Tarihteki önemi ne?". Aydınlık. 18 Kasım 2022. Erişim tarihi: 24 Nisan 2024.
- ^ "YEDİ ULU OZAN'IN "YEDİ" SEMBOLİZMİ". Reyhan Keleş. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2017. Erişim tarihi: 24 Nisan 2024.
- ^ "İLETİŞİM SOSYOLOJİSİ BAĞLAMINDA YEDİ ULU OZAN ESERLERİNDE İMAM ALİ METAFORLARI". Nurgül Ergül Güvendi. 2023. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024.
- ^ Yel Kayadan Ne Aparır? (PDF). Nail Tan. Kültür Ajans Yayınları. 2016. s. 166. Erişim tarihi: 24 Nisan 2024.
- ^ a b "WHO ARE THE "SEVEN GREAT POETS" (OZANS)?". All Turkic. 24 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2024.
- ^ "Hacı (Hace) Bektaş Veli Ve Yedi Ulular (Yedi Ulu Ozan)". Maraş Gündem. 9 Ocak 2024. 24 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2024.
