FAIR and interactive data graphics from a scientific knowledge graph
İçindekiler
Örnekler |
---|
|
İlgi eki veya tamlayan eki, dil bilgisinde bir varlığın kime ait olduğunu bildiren bu ek, Türkiye Türkçesinde ünsüzle biten ad kök ve gövdelerine {+In} "-ın, -in, -un, -ün" ve ünlüyle bitenlerden sonra {+nIn} "-nın, -nin, -nun, -nün" şekillerine sahiptir.[1][2] Bu ek, sözcüklerin genitif hâlini oluşturmakta kullanılır. Sadece "ben" ve "biz" zamirlerine eklendiğinde -im şekline dönüşür (benim, bizim). Belirtili isim tamlamalarında ilk sözcüğe (tamlayana) eklendiği için tamlayan eki olarak da bilinir.[3] "i" harfi, büyük ve küçük ünlü uyumuna uyacak şekilde dar ünlülerden birine (ı, i, u, ü) dönüşebilir:
- evin kapısı
- ağacın dalı
- okulun bahçesi
- üzümün çöpü
İlgi ekine sıklıkla isim tamlamalarında rastlanmasına rağmen görünürde bir tamlamanın parçası olmayan sözcüklerde de kullanılır:
- Bu güzel dünya hepimizin. (hepimizin dünyası)
- At binenin, kılıç kuşananın. (binenin atı, kuşananın kılıcı)
Su ve ne kelimeleri –y- yardımcı sesini alır: suyum, neyin
İle, için, gibi, kadar edatları, zamirlere –in eki ile bağlanırlar:
- Benim ile>benimle, benim için, benim gibi, benim kadar
- Senin ile>seninle, senin için, senin gibi, senin kadar
- Onun ile>o-n-unla, o-n-u-n için, o-n-un gibi, onun kadar.
İyelik ekleriyle kullanım
İlgi ekleri belirtili isim tamlaması yapımında kullanıldığı için, iyelik ekleri ile yakından ilişkilidir. İyelik ekleri tamlamada ikinci kısmın (tamlananın) sonuna gelen eklerdir:
- evin kapısı
- benim kitabım
- senin kalemin
Aitlik eki
İlgi eki, aitlik eki "-ki" ile karıştırılmamalıdır.
- Senin kalemin (ilgi eki)
- Seninki (Aitlik ekiyle kullanım)
Örnekler
- isim + çoğul eki + iyelik eki + İlgi eki:
Arkadaşlarımızın ödevleri
Kaynakça
- ^ Korkmaz, Zeynep (2007). Türkiye Türkçesi Grameri: Şekil Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu. s. 23. ISBN 975-16-1643-3.
- ^ Muharrem Ergin, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım, İstanbul 2002, s. 229.
- ^ Çekim ekleri 18 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Turkceciler.com. Erişim: 23 Kasım 2012.