FAIR and interactive data graphics from a scientific knowledge graph

Charydżyzm (arab. ‏خوارج,‎ chawāridż) – najmniejszy z trzech głównych nurtów islamu (obok sunnizmu i szyizmu). Był pierwszą grupą rozłamową w tej religii, powstałą wskutek sporu o sukcesję do tronu kalifa^[1].

Charydżyci oddzielili się od głównego nurtu islamu podczas bitwy pod Siffin (657), gdy Ali przyjął pertraktacje, czym zraził do siebie część swych zwolenników, uważających iż jedynie walka rozstrzygnąć może spór o sukcesję po proroku. Część jego armii odeszła, uznając, że sprzeciwił się woli Boga^[2]. Zaczęli zwalczać kolejnych kalifów, zabijając samego Alego i walcząc potem z Umajjadami^[2].

Charadżyci od początku byli nurtem fundamentalistycznym. Podstawą ich doktryny ("słusznej drogi", huda) był sam Koran i najwcześniejsza nauka Mahometa w sposób dosłowny. Odstępców od niej zwalczano wszelkimi siłami. Dżihad uznawany jest za szósty filar wiary^[2].

Charydżyci czuli odrazę do koncepcji głoszącej, że namiestnictwo Proroka jest dostępne tylko dla członków wybranych klanów, jak to utrzymują szyici. Twierdzili zaś, że kalifem może być obrany każdy głęboko wierzący i prawy muzułmanin, podobnie zresztą jak w przypadku odejścia od czystego islamu powinien być usuwany^[2]. Angażowali się w gwałtowne zamachy terrorystyczne, skierowane przeciwko muzułmanom niepodzielającym ich poglądów. Różnice, które wystąpiły w historii islamu, odnosiły się w mniejszym stopniu do zagadnień teoretycznych i dogmatycznych, zaś w większym do zagadnień społeczno-politycznych. Sekty w islamie różniły się między sobą w sprawach teologii, ale większe różnice występowały w sprawach praktycznych, np. kto powinien kierować społecznością muzułmańską.

Jest to doktryna surowa moralnie i egalitarystyczna^[2]. Nie uznają rozróżnienia między wiarą a czynami, twierdząc, iż osoba popełniająca ciężki grzech staje się niewiernym. Obecnie istnieje tylko najmniej radykalna ich gałąź: ibadyci w Algierii, Omanie i Bahrajnie^[2].

• azrakici
• sufryci
• ibadyci
• harūrīja
• nadżdyci

• Marek M.M.M. Dziekan Marek M.M.M., Dzieje kultury arabskiej, Warszawa: PWN, 2008 .