FAIR and interactive data graphics from a scientific knowledge graph
 Akwamaryn | |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
Be3Al2Si6O18 |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
7,5–8 |
| Przełam |
nierówny |
| Łupliwość |
niedoskonała, równolegle do ściany podstawy |
| Układ krystalograficzny |
heksagonalny |
| Gęstość |
2,63–2,80 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
szeroka gama barw |
| Rysa |
biała |
| Połysk |
szklisty |
| Współczynnik załamania |
i (długość fali ~ 590 nm) |
Beryl – minerał należący do grupy krzemianów pierścieniowych. Nazwa pochodzi od greckiego βήρυλλος, berillos – morska zieleń.
Tworzy wiele poszukiwanych odmian kamieni szlachetnych:
- szmaragd – zielony
- akwamaryn – błękitny
- biksbit – czerwień agrestowa
- beryl złoty – złocistożółty
- goshenit – bezbarwny
- heliodor – jasnożółtozielony
- morganit – delikatnie różowy do fioletowego, łososiowy
- pezzottait - malinowy, pomarańczowo-różowy, czerwonawy
- inne odmiany barwne berylu (np. beryl złoty, beryl zielony)
oraz inne odmiany barwne o nieujednoliconych, handlowych lub potocznych nazwach:
- beryl zwyczajny – biały, szary
- bazzyt – niebieski
- beryl gwiaździsty – wykazuje asteryzm
- maksiks – odmiana o zabarwieniu bladoniebieskim
– różniące się własnościami optycznymi i zabarwieniem, a niekiedy innym składem domieszek.
Na temat rozgraniczenia zielonkawego berylu od szmaragdu panują sprzeczne opinie, zwłaszcza że rozróżnienie ich gołym okiem nie jest możliwe. Zgodnie z ustaleniami CIBJO, zabarwione chromem zielone beryle należą bezwarunkowo do szmaragdów. Beryle zabarwione na zielono wanadem powinno nazywać się „zielonymi berylami”, a nie szmaragdami[1].
Właściwości
Kryształy rozwinięte w postaci słupów sześciobocznych, wydłużone lub spłaszczone; izomeryczne; często prążkowane lub wytrawione, zakończone płaskimi ścianami dwuścianu podstawowego lub rzadko – ścianami piramid. Jest kruchy, przezroczysty, odznacza się wyraźnym dichroizmem – odcienie żółtawozielone i niebieskozielone. Kryształy berylu mogą osiągać bardzo duże rozmiary, np. jeden z największych znanych kryształów na świecie to beryl znaleziony na Madagaskarze o wymiarach 3,5 × 18 m, 143 m³ objętości i wadze ok. 380 ton[2][3].
Złoża
Beryl powstaje w fazie pegmatytowo-pneumatolicznej zastygania skał magmowych oraz podczas procesów metasomatozy kontaktowej. Spotyka się go w pegmatytach, skałach metamorficznych i okruchowych. Występuje z kwarcem, chryzoberylem, fenakitem, ortoklazem, turmalinem, topazem.
Lokalizacja największych złóż
- akwamaryn i pozostałe odmiany są bardziej pospolite; piękne kryształy spotyka się w Brazylii – Minas Gerais i w Pakistanie.
USA – Dakota, Kalifornia, Utah; Rosja – Płw. Kolski, Ural; Madagaskar, RPA, Cejlon, Włochy, Szwecja, Norwegia, Czechy.
W Polsce spotykany na Dolnym Śląsku (głównie w pegmatytach i granitach).
Zastosowanie
- Wykorzystywany jako ruda berylu (metalu podobnego do glinu), który jest używany do wyrobu bardzo twardych stopów (z miedzią).
- Szmaragd jest to jeden z najwyżej cenionych kamieni szlachetnych (od lat 40. XX wieku znane są sposoby otrzymywania ich drogą syntezy, mogą być nawet doskonalsze od występujących w przyrodzie).
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Walter Schumann, Kamienie szlachetne i ozdobne, Alma-Press, 2004, s. 106, 112, ISBN 978-83-7020-324-5.
- ↑ Peter C. Rickwood. The largest crystals. „Amer. Mineralogist”. 66 (9-10), s. 885-907, 1981.
- ↑ Maciej Bąbel, Danuta Olszewska-Nejbert, Krzysztof Nejbert. The largest giant gypsum intergrowths from the Badenian (Middle Miocene) evaporites of the Carpathian Foredeep. „Geological Quarterly”. 54 (4), 2010.
Bibliografia
- G.G. Gormaz: Atlas mineralogii.
- N. Sobczak: Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych.
