FAIR and interactive data graphics from a scientific knowledge graph

Îslam
Baweriyên îslamê Baweriya Xwedê Baweriya pêxemberan Baweriya kitêban Baweriya milyaketan Baweriya qederê Baweriya axretê
Şertên îslamê Şehadet Nimêj Rojî Zekat Hec
Dada îslamê Quran Sunet Hedîs Fiqih Şerîet Kelam
Dîrok Serdema cehaletê Belavbûna îslamê Sehabe Dewleta îslam Xelîfe Dîroka îslamê Ehlê Beyt Serdema Zêrîn a Îslamê
Mezheb Sunîtî (Hembelî, Henêfî, Malikî , Şafiî) Şiîtî Elewîtî Misilmanên bêmezheb
Çand û dewlet Medrese Îslam û maf Îslam û jin Sanata îslamê Salnameya koçî Mizgeft Îslam û zanist Cejna Remezanê Cejna Qurbanê Felsefeya îslamê Îsra û Mîrac
Cîhên pîroz Kabe Mescîda Eqsa Şikefta Hirayê Meke Medîne Sefa û Merwe Şikefta Sewrê
Wekî din Îslamofobî Dewletên misilman Dînên Îbrahîmî
Portal:Îslam

Şiîtî^[1], şîa^[1] (bi erebî: شيعة‎, lat. shī‘ah) piştî sunîtiyê mezhebê duyem ê dînê îslamê ye.

Ji kesên ko baweriya wan bi şiîtiyê ra heye şîa dibêjin. Nêzîkî 10% ji misilmanên cîhanê li ser mezhebê şiîtiyê ne û piraniya wan jî li welatên wekî Îran, Azerbaycan, Îraq, Sûrî û Libnanê dijîn. Şiîtiya ku xelik zêdetir diniyasin Şiîtiya Dozdehan (Şiîtiya Dozdeh Îmaman) an jî Şiîtiya Îsnaeşeriyê ye. Lê, rêçikên dî yên mîna Şiîtiya Heftan (Şiîtiya Heft Îmaman) an jî Şiîtiya Îsmaîliyê û Şiîtiya Pêncan (Şiîtiya Pênc Îmaman) an jî Zeydîtî jî hene. Hindek rêçikên dî yên mîna Elewîtî û Dirûzî jî hindek rêçikên nerasterê (ne ortodoks) yên şiîtiyê ne. Piraniya elewiyan li Tirkiyeyê û piraniya dirûziyan jî li Sûrî û Libnanê dijîn. Dûra Îsmaîlî jî li dewleta Hindistan, Pakistan, Efxanistan û Tacîkistanê dijin. Zeydî jî yek ji komela şîayan in û tenê li welatê Yemenê dijîn.

Şiîtî li ser lihevnegiritna misilmanan li ser cêgiriya pêxemberê îslamê, anko xelîfetiyê peyda bû. Şia bawer in ko dibê li paşî mirina Muhemmed dibê li şûna Ebûbekir, Elî bibûya xelîfe. Cidatiyên navbera şiîtî û sunîtiyê bi dirêjahiya 1400 salên bihurî gelek ji vê yekê zêdetir bûne. Di gelek parên baweriya îslamî da niha şia û sunî wekî hev nafikirin. Ji ber nerazîbûna dîrokî ya şîayan li ser cêgiriya pêxemberî, ew dijberî hemî desthilatên îslamî yên van 1400 salên bihurî, nemaz xelafeta Emewiyan, xelafeta Ebasiyan, xelafeta Osmaniyan bûne. Şîayên Fatimî heyamekê li bakurê Afrîkayê desthilatdarî kir. Zanîngeha el-Azher ya bajarê Qahîreyê yadgara wî çaxî ye.

Peyva shī‘ah ji erebî shī‘at Alī ("partî an koma Elî", "desteka Elî"); kesên ko xwe ji koma giştî cuda dikin. Bi vê ramanê şia ew kesên ko xwe jibo alîgiriya Îmamê Elî daye aliyekî û xwe ji koma misilmanên dî cudakirî.

• Aşûra
• Erbeîn
• Cejna Xedîr Xûm

• Konseya Bilinda Îslamî ya Îraqê
• Tevgera Nuceba
• Ketîbeyên Îraqê yên Hîzbullahê
• Heşda Şebî
• Hizbullah (Libnan)

• Gibb, H.A.R. & J.H. Kramers (1995). Shorter Encyclopaedia of Islam. E.J. Brill, Leiden. ISBN 9004 00681 8 (ji bo sererastkirinên bikarhêner MikaelF)