FAIR and interactive data graphics from a scientific knowledge graph

Dr Leo dr Groß oder Leo I. (* um 400 z Rom oder − noch em Liber Pontificalis − in dr Toskana; † 10. Novämber 461) isch vum 29. Septämber 440 bis zue sy, Dod Bischof vu Rom un dodermit Papscht gsii. Är het d Lehr vu dr kadolische Chilche verdaidigt, vor allem bim Konzil vu Chalzedon (451), indäm er gege d Monophysite un Pelagianer kämpft het.

Zum erschte Mol gnännt wird er wahrschyns in eme Brief vum hailige Auguschtinus, wun vun eme Akolyth Leo schrybt. Gsicheret isch sy Wirke as Diakon unter dr remische Päpscht Coelestin I. un Sixtus III. In däm Amt het er ghulfe verschidene chilchligi un staatsbolitischi Brobläm z lese, was em en guete Ruef im Klerus un bi dr Bevelkerig Rom brocht het un bi dr Wahl zum Bischof e aistimmig Ergebnis.

Dr Leo I. isch d wichtigscht remisch Bischof vum 5. Johrhundert gsii. In syre Zyt isch dr remisch Primatsaaspruch uf sym erschte Hegschtpunkt gstande. Dr Leo I. het dr remisch Title vum Pontifex Maximus (oberschte Bruckeböuer = oberschte Prieschter) ufgrife, wu au dr Caesar, dr Auguschtus un anderi Chaise ras oberschti Prieschter vum Jupitertämpel gfiert ghaa hän, het en aber nit exklusiv fir si as remische Bischof bruucht, nai, är het dr Chrischtus dr wohr oberscht Pontifex gnännt bzw. het dr Uusdruck as Synonym fir Bischef bruucth (vgl. v. a. tr. 5,3). Dr Prosper vu Aquitanie het dergege dr Leo scho zue däm syne Läbdig „papa“ un „summus sacerdos“ (oberschte Prieschter) gnännt (Chronik a. 452). D Iberdragig vum Pontifex Maximus-Titel vm Chaise ruf dr Papscht isch nit em Leo sy Wärch, aber syni Lehr iber s Petrusamt un sy Praxis as Papscht hän doderfir wichtigi Grundlage gliferet. Dr Leo het in vyl chilchligi Aaglägehaite z Italie yygrife, aber au z Gallie, z Spanie z Griecheland. Uf em Konzil vu Chalkedon isch Rom nume ne gwisse Vorrang vor dr andere große Bischofssitz im Oschte (Alexandria, Antiochia un Konstantinopel) yygruumt. Wichtiger isch aber dr theologisch Bydrag vum Leo dur sy groß Lehrschryybe, dr sognännt Tomus (ep. 28).

Dr Leo het zue vyl theologische Streitfroge sy Mainig gsait, är het gege verschideni konkurrierendi Lehre im Chrischtendum Verbannige un Amtsenthebige kämpft, wie dr Monophysitismus un dr Pelagianismus. Im Weschte het dr Leo dr Hilarius vu Arles (401–449) as Metropolit vu Arles abgstetzt, het gschafft, ass dr Valentinian III. s Primat vu Rom anerkännt het, wu dää d Dekretal mit dr Rychsgsetz glychgstellt het, un het dr Aaspruch vum Patriarch vu Konstantinopel uf Glychrangigkait mit Rom verworfe (451). Wu Rom anne 452 vu dr Hunnen unter em Attila bedroht woren isch, het si dr Leo vor Mantua em Hunnechenig entgege gstellt un het wahrschyns dur Zahlig vun eme hoche Gäldbedrag s Vordringe vu dr Hunne in Richtig Rom verhinderet. Dr Attila isch aber faktisch scho uf em Ruckzug gsii un ga nit uf em Wäg uf Rom, wäge däm sin e Dail vu dr Brichiber d Rollvum Leo wohl ender iberdribe. Di gnaue Hintergrind vu däre Gsandtschaft sin in dr Forschig umstritte, derzue chunnt ass ere au hochrangigi chaiserligi Beamti aaghert ghaa hän (zem Byschpel dr Prätorianerpräfekt Trygetius un dr Gennadius Avienus, Konsul vu 450), dodermit het dr Leo au gar nit ellai ghandlet. Drei Johr speter het dr Leo d Gwalt bi dr Blinderig vum Rom dur d Vandale unter em Chenig Geiserich chenne mäßige.

S stimmt nit, wie s vylmol in dr Literatur un vor allem im Internet haißt, ass dr Leo anne 450 fir s Papschtdum dr nei (zuesätzli) Titel Patriarcha Occidentis (Patriarch vum Oobeland) yygfiet eeb. Dä Titel findet mer nämli scho in eme Brief vum Chaiser Theodosius II. an Leo, wu ne sälber nie bruucht het. Dr Brief vum Chaiser isch unter dr Brief vum Leo iberliferet. Dr Papscht Benedikt XVI. het dr speter gängig Titel ab 2006 nimi gfiert.

Anne 1754 isch dr Leo I. vum Papscht Benedikt XIV. zum Chilchelehrer ernännt wore.

Unter s Leos Schrifte het s 97 Bredige, wu wichtigi dogmatischi Froge zum Thema hän. Syni vyle Brief (ca. 146 ächti) zaige Froge, wu dodmol dischpetiert, unter anderem iber s Konzil vu Chalzedon, dr greschte un wichtigschte Bischofsversammlig vu dr Antike.

Theologisch et si dr Leo vor allem mit dr Frog no dr Person vum Chrischtus un syre Mittlerschaft bscheftigt. Des isch mit em Konzil vu Chalzedon zämeghange, wu e baar remischi Legate im Ufdrag vum Leo derby gsii sin. Fir di chrischtologisch Formle vum Konzil isch em Leo sy in „Tomus ad Flavianum“ vu 449 e wichtigi Vorarbet gsii. Noch em Konzil het dr Leo dur syni vyle Brief an Bischef un Mitglider vu dr Chaiserfamilie ne große Yyfluss druf ghaa, ass dr Glaube vu Calzedon rezipiert un duregsetzt woren isch, au im Oschte vum remische Rych. Är het welle vor allem dr Glaube duresetze, ass Chrischtus Gott un Mänsch gsii isch, un die, wu nume ais dervu hän welle gälte loo, as Häretiker verurdailt wore sin. Au in vyl Bredige het er des Thema ufgrife un het di aigene Uffassige iber d Johr verdieft. E zäntral Motiv isch bim Leo d Gegewart vu Chrischtus in dr Chilche gsii, d Verchindigung vum Glaube (Schrift un Tradition un ihri Uuslegig) un d Liturgy (Sakramänt un Fescht).

Dr Leo het ain vu dr wichtigschte Bydreg glaischtet zue dr Entwicklig vu dr Lehr vum Papschtdum, bregt vun ere persenlige Petrusfremmigkait un vu drVerherig fir dr Aposchtel im Rom vum 5. Johrhundert. Dr aige Bezug zum Petrus isch unter anderem mit Uusdruck vum remische Rächt bschribe wore. Dr Leo het si sälber as Erb un Stellverdrätter vum Petrus gsääne, wu sällem sy aposchtolisch Vollmacht ghaa het u nun sällem sy Vorbild verpflichtet gsii isch. Är het dr Aaspruch vum Petrus an s Papschtamt gsää, uf dr andere Syte het er aber au d Autoritet vum Petrus in dr Wält verdrätte. Alliwyl isch aber dr Chrischtus d Quälle vu allere Gnad un allere Vollmacht blibe, un dr Leo het si ihm gegeniber verantwortli gsää fir sy Amtsfierig (vgl. tr. 1). Dr Petrus isch fir dr Leo s Vorbild vu dr Beziehig zum Chrischtus gsii. Vu däre ainzigartige Beziehig zwisch em Chrischtus un em Petrus isch s Amt vum remische Bischof drait gsii in dr Bedytig fir di Gsamtchilche, un dr Leo het grad s Vorbild vum Petrus bruucht go s Amt vum remische Bischof aagmäße uusiebe.

• kadolisch: 10. Novämber
• evangelisch: 10. Novämber
• anglikanisch: 10. Novämber
• orthodox: 18. Februar

Attribut: Drache. Är isch Patron vu dr Sänger, Musiker un Organischte.

• Leo [Papa, I.]: [Sämtliche Predigten] Des heiligen Papstes und Kirchenlehrers Leo des Großen sämtliche Predigten in 2 Bänden, Kösel-Verlag, München 1927.

• Hans Feichtinger: Die Gegenwart Christi in der Kirche bei Leo dem Großen, Frankfurt am Main u. a. 2007, ISBN 978-3-631-56178-2.
• Basil Studer: Art.Leo the Great, in A. DiBerardino: Patrology IV, Westminster ML 1994, S. 589–612.
• Alois Grillmeier: Jesus der Christus im Glauben der Kirche, Bd. 1 (Freiburg u. a. 1990), S. 734–750; Bd. 2/1 (Freiburg 1991), S. 131–200.
• Ekkart Sauser: Leo der Große. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 4, Herzberg 1992, ISBN 3-88309-038-7, Sp. 1425–1435.
• Rudolf Schieffer: Leo I. der Große. In: Lexikon des Mittelalters (LexMA). Band 5, Artemis & Winkler, Münche/Züri 1991, ISBN 3-7608-8905-0, Sp. 1876–1877.

 Commons: Leo der Große – Sammlig vo Multimediadateie

• Wärch vu un iber Leo der Große in dr Dytsche Digitale Bibliothek
• Leo I. "der Große" im Ökumenische Heiligenlexikon
• Ytrag in d Catholic Encyclopedia, Robert Appleton Company, New York 1913 (änglisch)
• Gsamtwärch vu Migne Patrologia Latina mit Inhaltsverzaichnis

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Leo_der_Große“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.