Cybersecurity and privacy risk assessment of point-of-care systems in healthcare: A use case approach

Netykieta (ang. netiquette, zbitka wyrazowa: net, z ang. 'sieć' i etykieta) – zbiór zasad dotyczących dobrego zachowania w Internecie^[1]. Jej celem jest między innymi zachowanie zdrowej przestrzeni komunikacji użytkowników w Internecie.

Zasady netykiety wynikają wprost z ogólnych zasad przyzwoitości lub są odzwierciedleniem niemożliwych do ujęcia w standardy ograniczeń technicznych wynikających z natury danej usługi Internetu. Dlatego też, podobnie jak zwykłe zasady zachowania, netykieta nie jest skodyfikowana. Jednak jej naruszanie może się wiązać z negatywnymi konsekwencjami, na przykład odcięciem osoby naruszającej od określonej usługi internetowej.

Dla grup i list dyskusyjnych są to:

• zakaz pisania wulgaryzmów;
• zakaz spamowania (m.in. wysyłania niechcianych linków do stron);
• zakaz wysyłania łańcuszków internetowych;
• nakaz zapoznania się z wykazem FAQ przed zadaniem pytania;
• stosowanie się do reguł pisania obowiązujących w danej grupie, np. sposób kodowania polskich liter, zasad cytowania, możliwości wysyłania (lub nie) wiadomości formatowanych w HTML-u, możliwości dołączania (lub nie) plików binarnych, co zwykle jest szczegółowo opisane w FAQ danej grupy;
• zakaz nadmiernego cross-postowania, czyli wysyłania e-maili lub postów do kilku grup naraz;
• zakaz wysyłania listów (e-maili) do wielu osób naraz z jawnymi adresami poczty elektronicznej (stosuje się kopię ukrytą);
• zakaz pisania nie na temat (OT – off-topic);
• zakaz pisania kilka razy z rzędu (szczególnie restrykcyjnie używany na forach posiadających funkcję edycji postu);
• zakaz odpowiadania nad cytowanym fragmentem (top-posting);
• zakaz ciągłego pisania wiadomości wielkimi literami;
• zakaz nadużywania interpunkcji;
• zakaz prowokowania kłótni, czyli trollowania.

Dla usług interaktywnych (IRC, komunikatory, czaty, fora dyskusyjne na stronach WWW) są to:

• obowiązek korzystania z funkcji „Szukaj” na forach, przed założeniem nowego wątku (na omawiany już temat/problem);
• zakaz floodowania;
• nakaz zapoznania się z zasadami – FAQ danego kanału/forum/czatu i przestrzeganie zawartych tam zasad szczegółowych;
• zakaz nagabywania osób, które sobie tego nie życzą;
• zasady dotyczące znaków diakrytycznych – użytkownicy niektórych kanałów IRC nie życzą sobie używania polskich liter, natomiast na forach internetowych pisanie bez polskich znaków diakrytycznych bywa źle widziane; sprawy te regulowane są czasem przez lokalną netykietę lub FAQ, jak np. dla polskiej sieci IRC^[2];
• dopuszczalne jest korzystanie z różnych języków na kanałach wielonarodowościowych;
• zakaz ciągłego pisania wielkimi literami;
• zakaz pisania naprzemiennie wielkich i małych liter (tzw. nowomowa internetowa, poke-pismo);
• w dyskusjach, zwłaszcza w Usenecie i na forach internetowych zwraca się po nicku lub imieniu, jeśli rozmówca wyraża na to zgodę. Nigdy samym nazwiskiem. Nie należy się obrażać, jeśli ktoś zwraca się do drugiego użytkownika „per ty”, a nie w formie grzecznościowej, i nie należy się obawiać używania takiej bezpośredniej formy;
• zakaz nadużywania znaków interpunkcyjnych oraz emotikon^[3].

Dodatkowo dla korespondencji elektronicznej (e-mail):

• nakaz trzymania się wątku w korespondencji elektronicznej lub cytowanie e-maila (w przypadku braku takiej opcji w skrzynce);
• nakaz dopisywania wątku korespondencji pod spodem (głównie dot. e-mail);
• zalecenie, by sygnaturka nie miała więcej niż cztery linie (do jej długości nie wlicza się linii poświęconej na delimiter);
• przy wysyłce wiadomości do dużej, zwłaszcza nieznającej się grupy osób adresy odbiorców należy umieszczać w polu Ukryte do wiadomości;
• zastosowanie zasad języka;
• zalecenie, by załączniki o dużym rozmiarze przesyłać za pomocą serwisów chmurowych^[4].

Nie należy publikować niezgodnych z prawem treści zdefiniowanych w ustawach:

• treści, które naruszają rażąco zasady współżycia społecznego;
• treści, za które określono sankcje w kodeksie karnym, a które stanowią:
  • udział w przestępstwie samobójstwa lub samookaleczenia (art. 151 Kodeksu karnego);
  • grożenie innym osobom popełnieniem przestępstwa na ich szkodę lub szkodę osoby im najbliższej (art. 190 Kodeksu karnego);
  • znieważanie lub zniesławianie (art. 212 i 216 Kodeksu karnego);
  • obrażanie uczuć religijnych (art. 191 Kodeksu karnego);
  • nawoływanie do popełnienia przestępstwa (art. 255 Kodeksu karnego);
  • propagowanie totalitarnego ustroju państwa lub nawoływanie do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość (art. 256 Kodeksu karnego);
  • znieważanie z powodu przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu bezwyznaniowości (art. 257 Kodeksu karnego);
• treści, które naruszają dobra osobiste (art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego);
• treści, za które określono sankcje w innych ustawach, a które:
  • promują alkohol (art. 2¹ ust. 1 pkt 3, art. 13¹ i art. 45² Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi);
  • przyczyniają się do łamania praw autorskich lub naruszają prawa autorskie lub pokrewne podmiotów trzecich (Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych);
  • promują środki odurzające, narkotyki (art. 20 i 68 Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii);
  • ujawniają bez czyjejś wyraźnej zgody dane osobowe (Ogólne rozporządzenie o ochronie danych);
  • zawierają słowa powszechnie uznane za nieprzyzwoite (art. 141 Kodeksu wykroczeń).

• RFC 1855. Netiquette Guidelines. 1995. [dostęp 2009-05-12]. (ang.).
• Netykieta w serwisach społecznościowych
• Mini netykieta grup news i list dyskusyjnych. pg.gda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-08-05)]. (w skrócie)
• Jak mądrze zadawać pytania – poradnik
• Netykieta według magazynu Chip. klub.chip.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-09)].
• „Estetykieta” według magazynu Chip. klub.chip.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-06)].
• pl.internet.pomoc (archiwum Google Groups) – Polska grupa dyskusyjna na temat pierwszej pomocy przy problemach z Internetem
• Netykieta: dobre obyczaje Internetu / netykieta opracowana przez Rafała Rynkiewicza. netykieta.dlawas.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-04-10)].
• Netykieta – kultura komunikacji w sieci – Czas Gentlemanów – dla mężczyzn z klasą
• Netykieta. 15 zasad postępowania w sieci – Fundacja Orange
• Netykieta. 10 zasad netykiety w e-mailach – Fundacja Orange