Building infrastructure for African human genomic data management

Συντεταγμένες: 15°30′N 90°15′W / 15.5°N 90.25°W / 15.5; -90.25

Δημοκρατία της Γουατεμάλας República de Guatemala
Σημαία Εθνόσημο
Εθνικό σύνθημα: "Libre Crezca Fecundo" "Μεγάλωνε Ελεύθερα και Δίκαια"
Εθνικός ύμνος: Himno Nacional de Guatemala
Η θέση της Γουατεμάλας (πράσινο)
Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη	Πόλη της Γουατεμάλας 14°38′N 90°30′W / 14.633°N 90.500°W / 14.633; -90.500 (Πόλη της Γουατεμάλας)
Επίσημες γλώσσες	Ισπανικά
Πολίτευμα	Κοινοβουλευτική δημοκρατία
Πρόεδρος Αντιπρόεδρος	Μπερνάνδο Αρέβαλο Καρίν Ερέρα
Ανεξαρτησία - Κηρύχθηκε Ισχύον Σύνταγμα	από την Ισπανία 15 Σεπτεμβρίου 1821 14 Ιανουαρίου 19861
Έκταση  • Σύνολο  • % Νερό  • Σύνορα Ακτογραμμή	108.890 km2 (107η) 0,4 1.687 km 400 km
Πληθυσμός  • Εκτίμηση 2024   • Απογραφή 2018   • Πυκνότητα	17.843.132[1] (71η)  14.901.286[2]   163,9 κατ./km2 (79η)
ΑΕΠ (ΙΑΔ)  • Ολικό  (2018)  • Κατά κεφαλή	145,249 δισ. $[3] (80η)   8.413 $[3] (110η)
ΑΕΠ (ονομαστικό)  • Ολικό  (2018)  • Κατά κεφαλή	79,109 δισ. $[3] (79η)   4.582 $[3] (109η)
ΔΑΑ (2021)	0,627[4] (135η) – μεσαίος
Νόμισμα	Κετσάλ (GTQ)
Ζώνη ώρας	CST (UTC -6)
Internet TLD	.gt
Οδηγούν στα	δεξιά
Κωδικός κλήσης	+502
Το ισχύον Σύνταγμα ψηφίστηκε στις 31 Μαΐου του 1985, τέθηκε σε ισχύ στις 14 Ιανουαρίου του 1986 αλλά η ισχύς του ανεστάλη στις 25 Μαΐου του 1993 από τον πρώην πρόεδρο Χόρχε Σεράνο. Αποκαταστάθηκε στις 5 Ιουνίου του 1993 μετά την ανατροπή του τελευταίου και τον Νοέμβριο του 1993 αναθεωρήθηκε.

Η Γουατεμάλα (επίσημη ονομασία: Δημοκρατία της Γουατεμάλας, ισπανικά: República de Guatemala‎‎, προφέρεται: [re̞ˈpuβlikä ðe̞ ɣwäte̞ˈmälä]) είναι μια χώρα με έκταση 108.890 τ.χλμ. και πληθυσμό 17.843.132 κατοίκους,^[1] σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2024. Το όνομα της πρωτεύουσας είναι Πόλη της Γουατεμάλας. Το όνομα της χώρας προήλθε από τη λέξη της γλώσσας Νάουατλ Cuauhtēmallān, δηλαδή «τόπος πολλών δέντρων», μια μετάφραση του «πολλά δέντρα» (δηλ. δάσος), στη γλώσσα των Μάγιας.

Η χώρα συνορεύει στα βόρεια και βορειοδυτικά με το Μεξικό (962 χιλιόμετρα), στα βορειοανατολικά με το Μπελίζ (266 χλμ.), και στα νοτιοανατολικά με το Ελ Σαλβαδόρ (203 χλμ.) και την Ονδούρα (256 χλμ.). Βρέχεται από τον Ειρηνικό ωκεανό (νοτιοδυτικά) και από την Καραϊβική Θάλασσα (ανατολικά). Το συνολικό μήκος των ακτογραμμών φτάνει τα τετρακόσια χιλιόμετρα, κυρίως στον Ειρηνικό ωκεανό. Τα μοναδικά φυσικά όρια της χώρας είναι οι ακτές της. Τα σύνορα με το Μεξικό και τις υπόλοιπες χώρες είναι τεχνητά.^[5]

Το κύριο χαρακτηριστικό της χώρας είναι η Αμερικανική Κορδιλιέρα. Η οροσειρά αυτή χωρίζεται σε μια οροσειρά που αποτελείται από 33 επιβλητικά ηφαίστεια, κάποια από αυτά ενεργά, με ψηλότερο από όλα το Ταχουμούλκο (4.220μ.), την ψηλότερη κορυφή της Κεντρικής Αμερικής, και στους ορεινούς όγκους Κουτσουματάνες, Τσάμας και Λα Μίνας, οι οποίοι βρίσκονται βόρεια της ηφαιστειακής οροσειράς. Ένα μεγάλο τμήμα της χώρας εκτείνεται στα υψίπεδα της χερσονήσου Γιουκατάν. Υπάρχουν επίσης πεδινές περιοχές, μια πεδινή έκταση πλάτους 20 με 50 χιλιόμετρα στην ακτή του Ειρηνικού και μια προς τις ακτές της Καραϊβικής. Το έδαφος γενικά είναι τραχύ.^[5]

Υδρολογικά, το έδαφος της Γουατεμάλας χωρίζεται σε τρεις λεκάνες, τη λεκάνη του Ειρηνικού, του Κόλπου του Μεξικού (η μεγαλύτερη) και της Καραϊβικής. Η λεκάνη του Ειρηνικού αποστραγγίζει τη νότια Γουατεμάλα, της Καραϊβικής την κεντρική και του Κόλπου του Μεξικού τη βόρεια. Μακρύτερος (486 χλμ.) και κύριος ποταμός της είναι ο Μοτάγουα, ο οποίος εκβάλλει στον Κόλπο της Ονδούρας. Υπάρχουν επίσης περίπου 20 λίμνες, από τις οποίες μόνο πέντε έχουν σημαντική έκταση. Το νερό σε όλες τις λίμνες είναι γλυκό, αλλά όχι πόσιμο. Η μεγαλύτερη λίμνη είναι η Λάγο ντε Ισαμπάλ, η οποία έχει έκταση 590 χλμ² και βρίσκεται κοντά στις ακτές της Καραϊβικής. Άλλες σημαντικές λίμνες είναι η λίμνη Ατιτλάν, η Ελ Γκοφέτε, η λάγο Πετέν Ιτσά και η λίμνη Αματιτλάν.^[5]

Το κλίμα της χώρας είναι τροπικό, ενώ τα χαρακτηριστικά του επηρεάζονται από τους αληγείς ανέμους και μετριάζονται από τις υψομετρικές διακυμάνσεις. Οι βροχοπτώσεις χαρακτηρίζονται κανονικές και έχουν αποτέλεσμα την ύπαρξη δύο περιόδων: μιας ξηρής, από τον Νοέμβριο έως τον Μάιο, και μιας υγρής, από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο. Δεν είναι σπάνιοι οι τροπικοί κυκλώνες, ιδιαίτερα στη νότια ακτή.

Η Γουατεμάλα είναι η μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρα της Κεντρικής Αμερικής. Ο πληθυσμός της χώρας αποτελείται από τους Λαντίνος 53,4% (μεστίζος, οι οποίοι είναι Ινδιάνοι της Αμερικής αλλά ισπανόφωνοι) και Ευρωπαίους, ισπανικής, αγγλικής, ιταλικής, βελγικής, γερμανικής και σκανδιναβικής καταγωγής 6,5%. 40,1% είναι γηγενείς (Οι Κιτσέ αποτελούν το 9,1%, οι Κακτσικέλ το 8,4%, οι Μαμ το 7,9%, οι Κέκτσι το 6,3%, και οι άλλοι Μάγιας το 8,6%).^[6] Παρά το γεγονός ότι η Γουατεμάλα είναι κυρίως γεωργική χώρα, την τελευταία δεκαετία παρατηρείται έντονη αστικοποίηση. Το 1900, η Γουατεμάλα είχε 885.000 κατοίκους^[7]. Σε όλη τη διάρκεια του εικοστού αιώνα, ο πληθυσμός παρουσίασε αλματώδη εξέλιξη και είχε το μεγαλύτερο ρυθμό αύξησης στο δυτικό ημισφαίριο. Από τη δεκαετία του '70, πολλοί Γουατεμαλανοί μετανάστευσαν στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα να έχουν δημιουργηθεί σήμερα ολόκληρες παροικίες και κοινότητες με Γουατεμαλανούς σε πολλές αμερικανικές πόλεις.

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 72,0 χρόνια (69,0 χρόνια οι άνδρες και 75,0 οι γυναίκες).^[8]

Τα ισπανικά μιλιούνται περισσότερο και είναι η επίσημη γλώσσα. Ωστόσο, ευρύτατα διαδεδομένες είναι οι γλώσσες των αυτοχθόνων. Σύμφωνα με υπολογισμούς, στη Γουατεμάλα ομιλούνται περισσότερες από 50 διαφορετικές διάλεκτοι των ιθαγενών.

Οι περισσότεροι κάτοικοι της χώρας είναι Ρωμαιοκαθολικοί (47%). Υπάρχουν επίσης Προτεστάντες (40%), καθώς και άλλες τοπικές θρησκείες, που βασίζονται στους Μάγιας. Επίσης, υπάρχουν 37.048 Μάρτυρες του Ιεχωβά^[9] και 247.708 Μορμόνοι της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών^[10]. Το Σύνταγμα της χώρας κατοχυρώνει την ανεξιθρησκία. Η οικογένεια, που βασίζεται στην πατριαρχία, είναι ο πυρήνας της κοινωνικής οργάνωσης στις τάξεις των αυτοχθόνων.

Η εκπαίδευση είναι δωρεάν, παρά το κόστος για στολές, βιβλία, εφόδια και μεταφορές. Πολλά παιδιά που προέρχονται από μεσαίες κοινωνικές τάξεις ή και ανώτερες, πηγαίνουν σε ιδιωτικά σχολεία. Η χώρα έχει ένα κρατικό πανεπιστήμιο (Universidad de San Carlos de Guatemala), και 9 ιδιωτικά. Μόνο το 69,1% των ανθρώπων ηλικίας 15 και άνω ξέρουν γραφή και ανάγνωση. Πρόκειται για το χαμηλότερο δείκτη αλφαβητισμού στην Κεντρική Αμερική.

Οι πρώτοι κάτοικοι της χώρας ήταν οι Καραΐβοι, οι οποίοι είχαν εγκατασταθεί από τα πανάρχαια χρόνια στα υψίπεδα. Αργότερα εκδιώχθηκαν από λαούς που προέρχονταν από το Μεξικό και ανήκαν στον κορμό των Μάγιας. Η πρώτη απόδειξη ανθρώπινου εποικισμού στη χώρα ανάγεται στο 10.000 π.Χ., ωστόσο υπάρχουν μαρτυρίες που φέρουν τον εποικισμό αυτό να πραγματοποιήθηκε ήδη στο 18.000 π.Χ., με βάση τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης^[11]. Οι Μάγιας, οι οποίοι ήταν και οι πρώτοι κάτοικοι, ανέπτυξαν σημαντικότατο πολιτισμό. Ο ισπανικός αποικισμός ξεκίνησε από το 1518 και από την περίοδο αυτή και μετά, οι ιθαγενείς αποδεκατίστηκαν από τις ασθένειες που μεταδόθηκαν από τους λευκούς σε πολλές πόλεις. Η Γουατεμάλα ιδρύθηκε από τον τοποτηρητή του Ερνάν Κορτές, τον Πέδρο ντε Αλβαράδο.

Στη διάρκεια της ισπανικής κατάκτησης, η Γουατεμάλα ήταν μία από τις πέντε επαρχίες της Γενικής Διοίκησης της Γουατεμάλας (Capitanía General de Guatemala) και μέρος της Νέας Ισπανίας (Μεξικό). Η πρώτη πρωτεύουσα ονομάστηκε Τεκπάν και ιδρύθηκε στις 25 Ιουλίου 1524 με το όνομα Πόλη του Σαντιάγο ντε Γουατεμάλα (Villa de Santiago de Guatemala). Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στη Βιέχα (Ciudad Vieja) το 1527. Το 1541 ηφαιστειακές εκρήξεις, πλημμύρες και άλλες φυσικές καταστροφές, όπως σεισμοί, συνετέλεσαν στη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Αντίγουα. Η τελευταία καταστράφηκε από σεισμούς και η χώρα απέκτησε τη σημερινή της πρωτεύουσα το 1776. Στις 15 Σεπτεμβρίου 1821, η χώρα κηρύχθηκε ανεξάρτητη από την Ισπανία. Ωστόσο, το Μεξικό δε δέχθηκε την απόσχιση και επανέκτησε με στρατιωτικά μέσα τις αποσχισμένες επαρχίες. Οι επαρχίες όμως της Γουατεμάλας δημιούργησαν τις Ενωμένες Επαρχίες της Κεντρικής Αμερικής ή αλλιώς Ομοσπονδία της Κεντρικής Αμερικής (Federacion de Estados Centroamericanos). Ακολούθησε εμφύλιος πόλεμος (1826) ανάμεσα στους φιλοβασιλικούς και στους φιλελεύθερους, ο οποίος έληξε το 1829 με την επικράτηση των οπαδών της δημοκρατίας. Ο επικεφαλής της επανάστασης, Φρανσίσκο Μοραζάν έγινε Πρόεδρος και προσπάθησε να πραγματοποιήσει μεταρρυθμίσεις στο κράτος. Ωστόσο, η Εκκλησία έστρεψε τους αυτόχθονες κατά της κυβέρνησης και ξέσπασε νέος εμφύλιος πόλεμος, το 1837, ο οποίος οδήγησε στη διαίρεση των επαρχιών, οι οποίες έγιναν αυτόνομες.

Η νεότερη πολιτική ιστορία της χώρας χαρακτηρίζεται από περιόδους συνεχούς αστάθειας και πολλά πραξικοπήματα. Έτσι, στις 4 Ιουλίου 1944, ο δικτάτορας Χόρχε Καστανιέδα παραιτήθηκε έπειτα από μαζικές κινητοποιήσεις και απεργίες. Ο Στρατηγός Χουάν Φεντερίκο Πόνσε, ο οποίος τον αντικατέστησε ανατράπηκε στις 20 Οκτωβρίου 1944 με πραξικόπημα, από τους Φρανσίσκο Χαβιέρ Αράνα και τον Χακόμπο Αρμπένς Γκουσμάν. Σχεδόν 100 άνθρωποι βρήκαν τον θάνατο στη διάρκεια του πραξικοπήματος και σχηματίστηκε στρατιωτική κυβέρνηση με διοικητές τους Αράνα, Αρμπένς και Χόρχε Τοριέγιο Γκαρίδο. Η χούντα διεξήγαγε τις πρώτες ελεύθερες εκλογές, στις οποίες αναδείχθηκε νικητής ο επιφανής συγγραφέας και εκπαιδευτικός Χουάν Χοσέ Αρέβαλο, με 85% των ψήφων. Ο χριστιανοσοσιαλιστής Αρέβαλο υπήρξε ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος ηγέτης στη χώρα, ο οποίος ολοκλήρωσε κανονικά τη θητεία του και ακολούθησε φιλοαμερικανική πολιτική, εμπνευσμένη από το «Νιου Ντιλ» του Ρούσβελτ. Το 1954, ανατράπηκε σε σχεδιασμένο από τις ΗΠΑ πραξικόπημα (γνωστό και ως «πραξικόπημα της μπανάνας», εξαιτίας των συμφερόντων της εταιρείας μπανάνας United Fruit Company για χάρη της οποίας έγινε το πραξικόπημα από τη CIA), ο Αρμπένς Γκουσμάν, δημοκρατικά εκλεγμένος διάδοχος του Αρέβαλο. Στο πραξικόπημα εκείνο έλαβαν μέρος επίσης εκκλησιαστικοί παράγοντες και Γουατεμαλανοί κτηματίες. Νέος ηγέτης ανέλαβε ο Συνταγματάρχης Κάρλος Καστίγιο Άρμας, ο οποίος δολοφονήθηκε το 1957. Ακολούθησε περίοδος συνεχών στρατιωτικών κυβερνήσεων. Την ίδια περίοδο, πολλοί αντάρτες άρχισαν να δραστηριοποιούνται στα βουνά και θέλησαν να εγκαθιδρύσουν μαρξιστικά καθεστώτα, ερχόμενοι σε ρήξη με τα ακροδεξιά καθεστώτα.

Ο στρατιωτικός ηγέτης Μιγκέλ Ιντίγορας Φουέντες έμεινε γνωστός περισσότερο γιατί κάλεσε σε μονομαχία σε γέφυρα στα νότια σύνορα τον Πρόεδρο του Μεξικού, για να τερματιστεί η ένταση για την παράνομη αλιεία από μεξικανικά πλοία στις ακτές του Ειρηνικού. Δύο από αυτά τα σκάφη βυθίστηκαν από την Πολεμική Αεροπορία της Γουατεμάλας. Στη δεκαετία του ‘60, η χώρα ακολούθησε πολιτική ενάντια στην Κούβα, παραχωρώντας τον εναέριο χώρο της για την επίθεση στον Κόλπο των Χοίρων (1961). Τον Μάρτιο του 1962, ο στρατός κατέστειλε με προφανή βιαιότητα εξέγερση των φοιτητών^[12]. Μετά την ανατροπή του Ιντίγορας, το 1963, με πραξικόπημα, νέος ηγέτης ανέλαβε ο Συνταγματάρχης Ενρίκε Περάλτα Ασούρδια. Το 1966 εξελέγη Πρόεδρος ο κεντροαριστερός Χούλιο Σέσαρ Μοντενέγρο και την ίδια περίοδο άρχισαν να δρουν παραστρατιωτικές ομάδες προσκείμενες στις ΗΠΑ. Το 1970 εξελέγη Πρόεδρος ο Συνταγματάρχης Κάρλος Μανουέλ Αράνα Οσόριο και μια νέα ομάδα ανταρτών από το Μεξικό εμφανίστηκε στα δυτικά υψίπεδα το 1972. Στις αμφιλεγόμενες εκλογές του 1974 αναδείχθηκε νικητής ο Στρατηγός Γκαρσία, ο οποίος κέρδισε το στρατιωτικό Εφρέν Ρίος Μοντ.Ο τελευταίος έκανε λόγο για νοθεία. Το 1976 σεισμός προκάλεσε τον θάνατο 25.000 ανθρώπων και τεράστιες καταστροφές. Στις εκλογές νοθείας του 1978 ανέλαβε την εξουσία ο Στρατηγός Ρομέο Λούκας Γκαρσία. Στη δεκαετία του ‘70 γεννήθηκαν δύο νέοι στρατοί ανταρτών, Ο Στρατός των Φτωχών Ανταρτών (EGP) και η Οργάνωση των Λαών στα Όπλα (ORPA). Το 1979 οι ΗΠΑ διέταξαν την παύση της χορήγησης στρατιωτικής βοήθειας, εξαιτίας των συνεχών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το Ισραήλ όμως άρχισε να προμηθεύει με όπλα τη χώρα.

Το 1980 είδε την κατάληψη της ισπανικής πρεσβείας από ομάδα Ινδιάνων αυτοχθόνων, οι οποίοι θέλησαν να διαμαρτυρηθούν για τις σφαγές από τον στρατό. Η κυβέρνηση εξαπέλυσε επίθεση σκοτώνοντας τον καθένα στο εσωτερικό του κτιρίου, ως αποτέλεσμα πυρκαγιάς. Ο πρεσβευτής της Ισπανίας επέζησε της τραγωδίας και διέψευσε τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς ότι τη φωτιά στο κτίριο την είχαν βάλει εσκεμμένα οι διαδηλωτές Ινδιάνοι και αυτοπυρπολήθηκαν. Η Ισπανία διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με τη Γουατεμάλα και η κυβέρνηση ανατράπηκε το 1982 από χούντα με επικεφαλής τον Εφρέν Ρίος Μοντ, ο οποίος συνέχισε τα βασανιστήρια, τις εξαφανίσεις και την πολιτική «καμμένης γης», που οδήγησε στον εκτοπισμό 100.000 ανθρώπων προς το Μεξικό, όπου πήγαν ως πρόσφυγες. Ο Ρίος Μοντ ανατράπηκε από τον Όσκαρ Ουμπέρτο Μεχία Βίκτορες, ο οποίος προκήρυξε εκλογές και η νέα Συνέλευση θεσμοθέτησε ένα νέο Σύνταγμα. Αποτέλεσμα αυτού ήταν η διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών, το 1986, στις οποίες νικητής αναδείχθηκε ο υποψήφιος του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, Βινίσιο Σερέσο Αρέβαλο. Το 1982 τέσσερις ομάδες ανταρτών, οι EGP, ORPA, FAR και PGT, συγχωνεύτηκαν και δημιούργησαν την Εθνική Επαναστατική Ενότητα της Γουατεμάλας (URNG), επηρεασμένη από τον αντάρτικο στρατό FMLN στο Ελ Σαλβαδόρ και τις οργανώσεις σε Νικαράγουα και Κούβα,. Τον Ιανουάριο του 1991 ανέλαβε Πρόεδρος ο Χόρχε Σεράνο, ο οποίος ακολούθησε πολιτική λιτότητας και έτσι υποχρεώθηκε σε παραίτηση, δύο χρόνια αργότερα. Το 1993, έπειτα από τη διεξαγωγή νέων εκλογών, Πρόεδρος εξελέγη ο Ραμίρο δε Λεόν Κάρπιο. Το 1992 τιμήθηκε με Νόμπελ Ειρήνης η ακτιβίστρια Ριγοβέρτα Μεντσού για τις προσπάθειές της να φέρει στο επίκεντρο της Διεθνούς Κοινότητας τη γενοκτονία των αυτοχθόνων από τον κυβερνητικό στρατό.

Ο εμφύλιος πόλεμος διήρκεσε 35 χρόνια και τερματίστηκε το 1996 με την υπογραφή ειρηνευτικής συμφωνίας (υπό την αιγίδα του ΟΗΕ) ανάμεσα στους αντάρτες και στον συντηρητικό Πρόεδρο (νικητή των εκλογών του 1996) Άλβαρο Αρσού. Και οι δύο πλευρές έκαναν υποχωρήσεις, όπως αφοπλισμός ανταρτών, αναδασμός της γης και δημιουργία Επιτροπής Συμφιλίωσης. Στις αρχές του 1997 οι αντάρτες συμφώνησαν να μετατρέψουν σταδιακά την αντάρτικη οργάνωσή τους σε πολιτικό κόμμα. Από την περίοδο του τερματισμού του πολέμου, η Γουατεμάλα απολαμβάνει τη διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών, με πιο πρόσφατες αυτές του 2019. Στις εκλογές του 1999 επικράτησε ο Αλφόνσο Πορτίγιο του Δημοκρατικού Μετώπου, ο οποίος το 2000 προχώρησε στην πρώτη επίσημη κυβερνητική απολογία για τις καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τα προηγούμενα χρόνια. Το 2001 η κυβέρνηση κατέβαλε αποζημίωση στις 226 οικογένειες των ισάριθμων θυμάτων της σφαγής από τον κυβερνητικό στρατό, που είχε λάβει χώρα το 1982 στα βόρεια της χώρας. Στις εκλογές του 2004 εξελέγη Πρόεδρος ο Όσκαρ Μπέρχερ. Η κυβέρνηση του Μπέρχερ έχει υπογράψει συμφωνίες για ελεύθερο εμπόριο με τις ΗΠΑ.

Στις επόμενες εκλογές, τον Νοέμβριο του 2007 εξελέγη νέος Πρόεδρος ο Άλβαρο Κολόμ, ο οποίος ορκίστηκε στις 14 Ιανουαρίου του 2008. Τον Οκτώβριο του 2008 ο πρώην πρόεδρος της χώρας, Αλφόνσο Πορτίγιο, απελάθηκε από το Μεξικό και οδηγήθηκε στο δικαστήριο, με την κατηγορία της υπεξαίρεσης 32 εκατομμυρίων δολαρίων και της κατάχρησης εξουσίας.^[13] Οι εκλογές του 2011 είχαν ως αποτέλεσμα να εκλεγεί πρόεδρος ο Ότο Πέρες Μολίνα, ο οποίος παραιτήθηκε το 2015 εμπλεκόμενος σε σκάνδαλο.

Η χώρα είναι κοινοβουλευτική δημοκρατία, με Αρχηγό Κράτους και αρχηγό Κυβέρνησης τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος εκλέγεται από τον λαό με καθολική ψηφοφορία, κάθε 4 χρόνια. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από την κυβέρνηση και το Κογκρέσο, τα μέλη του οποίου εκλέγονται επίσης από τον λαό για τετραετή θητεία. Η δικαστική εξουσία είναι ανεξάρτητη από τη νομοθετική και την εκτελεστική εξουσία. Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω. Τα ενεργά μέλη των Ενόπλων Δυνάμεων δεν ψηφίζουν και παραμένουν στους στρατώνες τους όταν γίνεται η ψηφοφορία.^[14] Πρόεδρος είναι ο Αλεχάντρο Γιαματέι από τον Ιανουάριο του 2020.

Η Γουατεμάλα διαρείται σε 22 διαμερίσματα] (departamentos) και επιπλέον σε περίπου 332 δήμους (municipios). Τα διαμερίσματα είναι:

Άλτα Βεραπάς Μπάχα Βεραπάς Τσιμαλτενάνγκο Τσικιμούλα Πετέν Ελ Προγρέσο Κιτσέ Εσκουίντλα Γουατεμάλα Ουεουετενάνγκο Ισαμπάλ

Χαλάπα Χουτιάπα Κετσαλτενάνγκο Ρεταλουλέου Σακατεπέκες Σαν Μάρκος Σάντα Ρόσα Σολολά Σουτσιτεπέκες Τοτονικαπάν Σακάπα

Η πρωτεύουσα, Πόλη της Γουατεμάλας, έχει περίπου 2 εκατομμύρια κατοίκους εντός της αστικής περιοχής και πάνω από 5 εκατομμύρια στην υπαίθρια περιοχή. Η δημογραφική αύξηση τον εικοστό αιώνα ήταν σημαντική.

Το ένα τρίτο του ΑΕΠ και τα 2/3 των εξαγωγών βασίζονται στον πρωτογενή τομέα. Τα κυριότερα προϊόντα που εξάγονται είναι καφές, ζάχαρη, μπανάνες, υφάσματα και φρέσκα λαχανικά. Πολύ σημαντικά για την οικονομία είναι επίσης τα εμβάσματα που φέρνουν οι Γουατεμαλανοί από το εξωτερικό, όπου εργάζονται. Ο πληθωρισμός «έτρεχε» με ρυθμούς της τάξης του 5,5% το 2006. Οι επενδύσεις στη χώρα από τους ξένους άρχισαν ξανά μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου, το 1996, οπότε και υπογράφηκε ειρηνευτική συμφωνία. Από το 1990, άρχισαν να παρουσιάζονται στη χώρα ενεργειακά προβλήματα. Η εντατική αξιοποίηση του δασικού πλούτου προκάλεσε τα τελευταία χρόνια σημαντικά προβλήματα. Στον τομέα της αλιείας, η χώρα εξάγει κυρίως γαρίδες. Υπάρχουν πολλές βιομηχανίες διατροφής, ένδυσης και υπόδησης. Στην περιοχή της Πετέν υπάρχουν σημαντικά κοιτάσματα πετρελαίου, τα οποία ανακαλύφθηκαν το 1974. Τον Μάρτιο του 2005, παρ’ όλες τις αντιδράσεις, το Κογκρέσο της Γουατεμάλας επικύρωσε τη Συμφωνία Ελευθέρου Εμπορίου της Κεντρικής Αμερικής και Δομινικανής Δημοκρατίας (DR-CAFTA), που υπέγραψαν πολλές χώρες της Κεντρικής Αμερικής με τις ΗΠΑ. Νόμισμα της χώρας είναι το Κετσάλ.Αξειοσημείωτο είναι το γεγονός, σχετιζόμενο με την οικονομία και την κοινωνική πόλωση, πως το 49% των παιδιών κάτω των 5 ετών πάσχει από υποσιτισμό.

Το οδικό δίκτυο της χώρας ήταν περισσότερα από 14.000 χιλιόμετρα, σύμφωνα με στοιχεία του 1995. Οι συγκοινωνίες έχουν τους άξονές τους στον λεγόμενο Παναμερικανικό Αυτοκινητόδρομο, ο οποίος διασχίζει την Κορδιλιέρα. Υπάρχει επίσης σιδηροδρομικό δίκτυο, μήκους σχεδόν 900 χιλιομέτρων. Κυριότεροι λιμένες επί του Ατλαντικού είναι το Πουέρτο Μπαρίος, ή Μπάριος και ο Άγιος Θωμάς της Καστίλλης ενώ σημαντικοί εξ ίσου λιμένες επί του Ειρηνικού είναι το Σαν Χοσέ και το Τσαμπερίκο. Ο εθνικός αερομεταφορέας είναι η Aviateca, εταιρεία που εξυπηρετεί και διεθνείς πτήσεις. Υφίστανται επίσης και 6 ιδιωτικές εταιρείες διεθνών αερογραμμών. Το 2008 στη χώρα λειτουργούσαν 374 αεροδρόμια. Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.

Η Γουατεμάλα διεκδικεί εδώ και πολλές δεκαετίες μέρος του σημερινού Μπελίζ, με το οποίο γειτνιάζει. Το τελευταίο είναι χώρα μέλος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, με Αρχηγό Κράτους τον βασιλιά Κάρολος Γ΄ της Αγγλίας. Η Γουατεμάλα αναγνώρισε την ανεξαρτησία του Μπελίζ το 1990, χωρίς ωστόσο να επιλυθεί η συνοριακή τους διαμάχη. Υπό την αιγίδα του Οργανισμού των Αμερικανικών Κρατών και της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, διεξάγονται διαπραγματεύσεις για το ζήτημα^[15]

Η τέχνη των Μάγιας είχε το λίκνο της στη Γουατεμάλα. Κατά την προκλασική περίοδο έχει να επιδείξει αγγεία και ειδώλια από τερακότα. Οι προκλασικές περίοδοι Τσάρκας και Μιραφλόρες αφορούν την ακτή του Ειρηνικού, ενώ οι Μάμον και Τσικανέλ τις χαμηλές ζώνες της βόρειας και κεντρικής Γουατεμάλας. Στην Ουαχακτούν βρίσκεται το παλαιότερο δείγμα οικοδομήματος από πέτρα, ο Ναός Ε VII Σουμπ. Κατά την Κλασική Εποχή (300-900) εδραιώνεται η τεχνοτροπία των Τεοτιουακάν, στο Μεξικό, ενώ βρέθηκαν και τύμβοι, μικροί ναοί, η στήλη 9 του 328 μ.Χ. και ερείπια από αρχαίες πόλεις, όπως η Τικάλ.

Η Πόλη της Γουατεμάλας διαθέτει πολλές βιβλιοθήκες και μουσεία, όπως το Αρχαιολογικό και Εθνολογικό Μουσείο με εκθέματα της τέχνης των Μάγιας. Αξιοθέατα είναι στην πρωτεύουσα και ο καθεδρικός ναός του Σαν Χάιμε (1815), το Εθνικό Ωδείο (1880), το Εθνικό Μέγαρο (1943) και τα ισπανικά φρούρια Ματαμόρος και Σαν Χοσέ. Σχεδόν καθένας από τους 329 δήμους της χώρας έχει και από ένα Μουσείο. Ο αποικιοκρατικός ρυθμός που επικρατεί στα κτίρια είναι το μπαρόκ.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποικιακά μνημεία της παλαιάς πρωτεύουσας (Αντίγουα Γουατεμάλα), η οποία αποτέλεσε για περισσότερο από δύο αιώνες την έδρα της ισπανικής διοίκησης. Καταστράφηκε από σεισμό το 1773. Το 1776 έγινε νέα πρωτεύουσα η σημερινή, Πόλη της Γουατεμάλας.

Στον χώρο της λογοτεχνίας, η χώρα έχει να επιδείξει μεγάλα ονόματα, όπως ο Μιγκέλ Άνχελ Αστούριας, ο οποίος τιμήθηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1966. Το 1988 θεσμοθετήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού εθνικό λογοτεχνικό βραβείο.

• Συλλογικό έργο, Παγκόσμιος Γεωγραφικός Άτλαντας, τόμος 6, εκδ. ΔΟΜΗ, 2006.

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   Γουατεμάλα

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Γουατεμάλα

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Atlas of Guatemala (Άτλας της Γουατεμάλας)

• Άρθρο για την αύξηση των εγκλημάτων κατά γυναικών στη χώρα
• Foto Guatemala, Maya, Rigoberta Menchu
• Φωτογραφίες από τη χώρα
• Γουατεμάλα στο Curlie