Clinfowiki

1867 - 1868 - 1869 - 1870 - 1871 - 1872 - 1873

De Frans-Duutsje aorlog 1870-1871 brik oet

1870 (MDCCCLXX) waor e gewoen jaor wat begós op 'ne zaoterdag.

Gebäörtenisse

4 april - Nederlandj sjaf de geseling es sjtraof aaf.
13 mei - Oprichting Sjtoumvaart Maatsjappiej Nederlandj (SMN) in Amsterdam.
18 juli - 't Eësjte Vaticaans Concilie vaardig de Apostolische Constitutie Pastor Aeternus oet wo-in 't dogma van de pauselikke onfeilbaarheid wirt bevestigd.
19 juli - Frankriek verklaort 't Pruusjes de aorlog. Frans-Duutsje Aorlog.
2 augustus - Äöpening van de eësjte metro in de waereld, ónger de Theems, in Londe in de buurt van de Tower Bridge.
2 september - Nao de nederlaog biej Sedan raak de Franse keizer Napoleon III in Pruusje krieggevangesjap.
4 september - In Frankriek wirt de repebliek oetgerope.
17 september - Aafsjaffing van de doadsjtraof in vrejestied in Nederlandj.
20 september - Garibaldi nump Roame in: eindj van de Kirkelikke Sjtaat.
27 oktober - De Franse opperbevelhöbber François Achille Bazaine capituleert in Metz. Hae wilt vervolges mèt Duutsje sjteun de nuuj Derde Franse Repebliek ten val brènge, mer in dat plan zuut Berlien niks.
30 november - Äöpening van de 343 maeter lang Sjeldebrök. De Franse ingenieur Gustave Eiffel teikende de planne veur de brök biej Temse. Dees brök maak ’t meugelik óm ein sjpaorlien aan te lègke euver de Sjelde van Mechele nao Terneuze. Behauve dat de sjpaorwaegverbènjing aangelag kent waere is de brök ouch ein tolbrök mèt eine doorgank veur dere en vootgangesj.
11 december - Hendrik Gerhard rich eine vakbóndj van kleijermaekesj op:"Vooruitgang door broederschap".

zónger datum

Walchere krit ein sjpaorverbènjing mèt Brabant.
De Pruusje regering verbeejt 't gebruuk van anger tale dan 't Duutsj in 't óngerwies en biej de euverheid. Daodoor verdwient op termien 't Nederlands es veurtaal in Oas-Frieslandj.
Nao de aorlogseuverwinning wirt Elzas-Lotharinge Pruusjes bezit, en vilt 't groatste deil van Duutsjlandj ónger Pruusje controle.
De Amstel broewerie wirt opgerich.
Aletta Jacobs is de eësjte Nederlandse vrouw die es toeheuërster wirt toegelaote aan ein HBS. Ein jaor later wirt zie toegelaote es sjtudente mediciene aan de Rieksuniversiteit Groninge.

Gebore

1 jannewarie - Ernst Barlach, Duutsje beeldhouwer (gesjtórve 1938)
1 jannewarie- Anton van Rooy, Nederlandse zanger (gesjtórve 1932)
3 jannewarie - Genoveva Torres Morales, Sjpaanse ordesjtichtster (gesjtórve 1956)
11 jannewarie - Alexander Stirling Calder, Amerikaanse beeldhawwer (gesjtórve 1945)
7 fibberwarie - Alfred Adler, Oasteriekse psycholoog en psychiater (gesjtórve 1937)
13 fibberwarie - Leopold Godowsky, Pools/Amerikaanse pianis en componis (gesjtórve 1938)
6 mieërt - Oscar Straus, Oasterieks/Franse componis (gesjtórve 1954)
19 miert - Alexandra Kollontai, Russische revolutionair, diplomaat en feminis (gesjtorve in 1952)
31 mieërt - James M. Cox, Amerikaanse politicus (gesjtórve 1957)
21 april - Edwin S. Porter, Amerikaanse regisseur (gesjtórve 1941)
22 april - Vladimir Lenin (eigenlijk Oeljanov)), Russische revolutionair en regeringsleijer (gesjtórve 1924)
30 april - Franz Lehár, Oastenrieks-Hongaarse componis en dirigen (gesjtórve 1948)
20 mei - Arthur Korn, Duutsje natuurkundige en oetvènjer (gesjtórve 1945)
24 mei - Jan Christiaan Smuts, Zuud-Afrikaanse politicus (gesjtórve 1950)
28 mei - Lambertus Johannes Rietberg, Nederlandse juris (gesjtórve 1924)
14 juni - Sophie van Pruusjes, keuningin van Griekelandj, vrouw van keuning Konstantijn I (gesjtórve 1932)
20 juli - Gerard Nolst Trenité (Charivarius), Nederlandse letterkundige (gesjtórve 1946)
31 augustus - Maria Montessori, Italiaanse óngerwieskundige en gróndjlègksjter van 't Montessorióngerwies (gesjtórve 1952)
7 september - Tom Curtis, Amerikaanse atleet (gesjtórve 1944)
24 september - Georges Claude, Franse ingenieur, chemicus en oetvènjer van de neonlamp (gesjtórve 1960)
26 september - Christiaan X, Keuning van Denemarke en Ieslandj (gesjtórve 1947)
4 oktober - Simon de Vries, Nederlandse rabbien, publicis en taalkundige (gesjtórve 1944)
22 oktober - Johan Ludwig Mowinckel, Noorse politicus (gesjtórve 1943)
10 november - Josephine Siebe, Duutsje sjriefster (gesjtórve 1941)
25 november - Maurice Denis, Franse kunssjilder (gesjtórve 1943)
14 december - Dirk Jan de Geer, Nederlandse politicus (minister-president 1926-1929 en 1939-1940) (gesjtórve 1960)
15 december - Josef Hoffmann, Oasteriekse architec en óntwerper (gesjtórve 1956)