Knowledge Base Wiki

Search for LIMS content across all our Wiki Knowledge Bases.

Type a search term to find related articles by LIMS subject matter experts gathered from the most trusted and dynamic collaboration tools in the laboratory informatics industry.

Grek-Baktriya Krallığı
Βάχλο
MÖ 256-MÖ 120
Greko-Baktriya'nın en geniş halinin haritası, MÖ 180 civarı.
Greko-Baktriya'nın en geniş halinin haritası, MÖ 180 civarı.
BaşkentBelh
Resmî dil(ler)Koini Grekçesi
Yaygın dil(ler)Baktarça
Soğdca
Partça
HükûmetMonarşi
Basileus 
• MÖ 256-239
I. Diodotus (ilk)
• MÖ 117-100
I. Heliocles (son)
Tarihî dönemAntik Çağ
• Kuruluşu
MÖ 256
• Dağılışı
MÖ 120
Yüzölçümü
MÖ 1842.500.000 km2
Öncüller		 Ardıllar
Seleukos İmparatorluğu
Hint-Grek Krallığı
Part İmparatorluğu
Kuşan İmparatorluğu

Grek-Baktriya Krallığı, Orta Asya'daki Baktriya ve Soğdya'yı MÖ 250'den 125'e kadar kontrol etmiş, Hint-Grek Krallığı ile birlikte Helenistik dünyanın en doğusundaki devlet. Günümüz Afganistanının kuzeyinde merkezlenmiştir. Devletin günümüzdeki doğu Afganistan ve Pakistan'a MÖ180'de genişlemesi, MS 10'a kadar devam edecek Hint-Grek Krallığı'nı kurmuştur.[1][2][3]

Tarihçe

Diodotus'un altın sikkesi y. MÖ 245.

İlk dönemler

Baktriya'nın ve çevre illerin satrapı olan Diodotus, MÖ 250 civarında Seleukos İmparatorluğu'ndan ayrılarak Baktriya Kralı I. Diodotus unvanıyla Grek-Baktriya Krallığı'nı kurdu.

Yüksek oranda şehirleşmiş olan ve Doğu'nun en zenginlerinden biri olarak kabul edilen yeni krallık güçlenerek doğu ve batıya yönelik genişleme faaliyetlerinde bulundu.[4]

MÖ 200 yılında Asya, Grek-Baktriya Krallığı ve komşularını gösteriyor.

Part İmparatorluğu'nun yükselişi, Baktriya'yı Grek dünyasıyla temastan kopardı. Karasal ticaret düşük oranda devam ederken, Grek kontrolündeki Mısır ile Baktriya arasındaki deniz ticareti gelişti.

Diodotus'un ardından tahta, II. Seleukos'a karşı mücadele eden Part I. Arsakes ile müttefik olan oğlu II. Diodotus geçti.

Muhtemelen Soğdiana satrapı olan Magnezya kökenli Grek Euthydemus,[5][6] Diodotus'un hanedanlığını devirdi ve MÖ 230-220 civarında yeni yönetici konumuna geldi. Euthydemus'un kontrolü Fergana'ya kadar uzundı.

Euthydemus, MÖ 210 civarında Seleukos hükümdarı III. Antiohos tarafından saldırıya uğradı. 10.000 atlıyı komuta etmesine rağmen Euthydemus muharebeyi kaybetti ve geri çekilmek zorunda kaldı.[7] Buna rağmen Baktra kentinde (modern Belh) üç yıl süren kuşatmaya dayanan Euthydemus, Antiohos'u üst hükümdar olarak tanımasına yol açtı ve M.Ö 206'da oğlu I. Dimitrios'u Antiohos'un kızlarından biri ile evlendirdi.[8]

Coğrafi genişleme

Kral Euthydemus'u tasvir eden sikke.

Seleukos ordusunun ayrılmasının ardından, Baktriya Krallığı genişlemeye başladı. Batıda, kuzey-doğu İran’daki bölgelere kadar yayılmış oldukları düşünülmektedir. Bu bölgeler muhtemelen Tapurya ve Horasan'daki Baktriya satraplıkları ile aynıdır.

Kuzeyde, Soğdiana ve Fergana'yı da kontrol etmiş devletin, Kaşgar'a ve Urumçi'ye MÖ 220 dolaylarında seferler düzenlediklerine ve Çin ile Batı arasında bilinen ilk temaslara yol açtıklarına dair işaretler bulunmaktadır.[9]

Euthydemus'un oğlu Demetrius, Mauryan İmparatorluğu'nun Shunga Hanedanlığı tarafından devirilmesinden birkaç yıl sonra, M.Ö. 180'den itibaren Hindistan'ın işgaline başladı.

Demetrius'un, günümüzde Doğu Hindistan'da (Patna) yer alan Pataliputra şehrine kadar ilerlemiş olabileceği düşünülmektedir, ancak bu genişleme genellikle Menander'e atfedilir. İstila, MÖ 175'te tamamlandı ve bunun sonucunda Kuzeybatı Hindistan'da MS 10'a kadar neredeyse iki yüzyıl süren Hint-Grek Krallığı kuruldu. Budist inancı, başta I. Menander olmak üzere Hint-Grek kralları altında gelişti. Aynı zamanda dönem, Greko-Budizmin gelişmesiyle örneklenen büyük bir kültürel senkretizm dönemiydi.

Demetrius'un generali veya bir Seleukos müttefiki olduğu düşünülen Eucratides, Euthydemus Hanedanı'nı devirdi ve M.Ö. 170 yıllarında kendi yönetimini kurmayı başardı.

Eucratides, Kuzeybatı Hindistan'da geniş çapta işgaller yürütmüştür ve Pencap'taki Jhelum Nehri'ne kadar pek çok Hint darphanesinde madeni para bastırmasının gösterdiği üzere geniş bir bölgeye hükmetmiştir. Buna rağmen hükümdar, Hint-Grek kralı I. Menander tarafından mağlup edilmiştir..

Yıkılış

Baktriya'da bulunmuş altından İskit mücheverleri

,

Hindistan istilası sırasında veya sonrasında Eucratides, Part kralı I. Mithridatis tarafından saldırıya uğradı ve yenildi. Mithridates bu zafer sonucunda Baktriya'nın Arius'un batısında kalan Tapuria ve Horasan bölgelerine sahip oldu.[10]

MÖ 162'de Yüeçiler, Hiung-nular tarafından batıdaki İli Nehri vadisine sürüldü. 132'de Vusunlar tarafından Ili vadisinden kovulan halk güneybatıya kaçtı ve iki yıl sonra, bölgenin kontrolünü Grek-Baktriyalılar'dan yeni ele geçirmiş Sakaları mağlup ederek Kuzey Baktriya'yı ele geçirdi.

MÖ 140'ta Doğu İskitler (Sakalar) Partya ve Baktriya'yı işgal etmeye başladı. I. Mithridates'in oğlu Part Kralı II. Fraates bu sırada İskitler tarafından yenilmiş ve öldürülmüştür.[11]

Yüeçiler MÖ 120 yıllarında Baktriya'nın güneyine doğru da genişledi,

Bu süre zarfında son Grek-Baktriya kralı olan I. Heliocles, Baktriya'yı terk etti ve başkentini Kabil vadisine taşıdı. Kralın soyundan gelenler Hint-Grek Krallığı'nın batı kısmını oluşturdu, ancak bu ''batılı'' krallıklar da Yüeçiler tarafından MÖ 70 dolaylarında yıkıldı. Doğu'da Hint-Grek Krallığı ise MS 10'a kadar Pencap bölgesini kontrol altında tuttu.

Grek-Baktriya Krallığı hükümdarları

Aşağıdaki tabloda Baktriya'nın bilinen Grek hükümdarları, tarihleri ve unvanları veya lakapları ile birlikte listelenmiştir.

Grek-Baktriya Kralları
(y. 255 MÖ-130 MÖ)
Hükümdarlığı (yaklaşık) Kral Unvan
255-239 MÖ I. Diodotus Soter
239-223 MÖ II. Diodotus Theos
230-200 MÖ I. Euthydemus Theos
200-180 MÖ I. Dimitrios Anicetus
200-180 MÖ Pantaleon Soter
190-180 MÖ Agathocles Dikaios
185-180 MÖ II. Euthydemus -
180-170 MÖ I. Antimachus Theos
180-160 MÖ I. Apollodotus Soter
175-160 MÖ I. Dimitrios -
171-145 MÖ I. Eucratides Megas
145-140 MÖ II. Eucratides Soter
145-140 MÖ Plato Epiphanes
140-130 MÖ I. Heliocles Dikaios

Çakışan tarihler, birden fazla kralın aynı anda, ancak tam ayrıntıları çok iyi bilinmeyen farklı bölgelerde hüküm sürdüğünü gösterir. Örneğin I. Apollodotus, muhtemelen Baktriya'nın güneyindeki bölgeleri ve Hint alt kıtasını yönetirken I. Antimachus, Baktriya'da hüküm sürmüştür.[12] II. Eucratides ve Platon'un her biri Güney Baktriya'nın küçük bölgelerini yönetmiş olmalı.

Baktriya'da Grek kültürü

  • Bronz Herakles heykelciği. Ai Khanoum. MÖ 2. yy.
    Bronz Herakles heykelciği. Ai Khanoum. MÖ 2. yy.
  • Yaşlı bir adamın heykeli, Ai Khanoum, MÖ 2. yy.
    Yaşlı bir adamın heykeli, Ai Khanoum, MÖ 2. yy.
  • Aynı heykelin yakından çekimi.
    Aynı heykelin yakından çekimi.
  • Chlamys giyen çıplak adam frizi. Ai Khanoum, MÖ 2. yy.
    Chlamys giyen çıplak adam frizi. Ai Khanoum, MÖ 2. yy.
  • Aynı friz, yandan çekim.
    Aynı friz, yandan çekim.
  • Gargoyle. Ai Khanoum, MÖ 2. yy.
    Gargoyle. Ai Khanoum, MÖ 2. yy.
  • Aslanlar tarafından çekilen bir arabadaki Kibele'yi tasvir eden plaka. Ai Khanoum.
    Aslanlar tarafından çekilen bir arabadaki Kibele'yi tasvir eden plaka. Ai Khanoum.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Genel

  1. ^ Doumanis, Nicholas. A History of Greece 14 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Palgrave Macmillan, 16 dec. 2009 978-1137013675 p 64
  2. ^ Baumer, Christoph. The History of Central Asia: The Age of the Steppe Warriors 5 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Vol. 1 I.B.Tauris, 11 dec. 2012 978-1780760605 p 289
  3. ^ Kaushik Roy. Military Manpower, Armies and Warfare in South Asia 6 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Routledge, 28 jul. 2015 978-1317321279
  4. ^ "Justin XLI, paragraph 1". 10 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019. 
  5. ^ EUTHYDEMUS. 12 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019. 
  6. ^ "Polybius 11.34". 20 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019. 
  7. ^ "Polybius 10.49, Battle of the Arius". 19 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019. 
  8. ^ "Polybius 11.34 Siege of Bactra". 20 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019. 
  9. ^ "Strabo XI.XI.I". 19 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019. 
  10. ^ "Strabo 11.11.2". 19 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019. 
  11. ^ "Parthians and Sassanid Persians", Peter Wilcox, p15
  12. ^ "The COININDIA Coin Galleries: Greek: Apollodotus I (Apollodotos I)". coinindia.com. 29 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2024. 

Özel

  • Boardman, John (1994). The Diffusion of Classical Art in Antiquity. Princeton University Press. 0-691-03680-2
  • Boardman, John, Jasper Griffin, and Oswyn Murray (2001). The Oxford Illustrated History of Greece and the Hellenistic World. Oxford University Press. 978-0-19-285438-4
  • Bopearachchi, Osmund (1991). Monnaies Gréco-Bactriennes et Indo-Grecques, Catalogue Raisonné. Bibliothèque Nationale de France, 2-7177-1825-7.
  • Bopearachchi, Osmund and Christine Sachs (2003). De l'Indus à l'Oxus, Archéologie de l'Asie Centrale: catalogue de l'exposition. 2-9516679-2-2
  • McEvilley, Thomas (2002).The Shape of Ancient Thought. Comparative studies in Greek and Indian Philosophies. Allworth Press and the School of Visual Arts. 1-58115-203-5
  • Puri, B. N. (2000). Buddhism in Central Asia. Motilal Banarsidass, Delhi. 81-208-0372-8
  • Tarn, W. W. (1966) The Greeks in Bactria and India. 2nd Edition. Cambridge University Press.
  • Watson, Burton, trans. (1993). Records of the Great Historian. Han dynasty II, by Sima Qian. Columbia University Press. 0-231-08167-7
source: https://tr.wikipedia.org/wiki/Grek-Baktriya_Krall%C4%B1%C4%9F%C4%B1