Type a search term to find related articles by LIMS subject matter experts gathered from the most trusted and dynamic collaboration tools in the laboratory informatics industry.
Ratovi zv(ij)ezda ili Zv(j)ezdani ratovi (engl. Star Wars), američka franšiza epske svemirske opere kojoj središte čini filmski serijal Džordža Lukasa (engl. George Lucas).[1] Serijal od devet filmova-epizoda otpočeo je 1977. filmom Zvezdani ratovi — epizoda IV: Nova nada (izvorno pod nazivom Zvezdani ratovi) i od onda je postalo fenomen pop kulture, šireći se na još filmova, knjige, kompjuterske igre, televizijske serije i na mnoge druge oblasti. 2005. godine, magazin Forbs (engl. Forbes Magazine) je procenio sveukupan prihod od Star Wars brenda (tokom 28 godina) na preko 20 milijardi $, čime je postala nauspešnija filmska licenca u istoriji.
Priča Zvezdanih ratova je smeštena u daleki svemir, odnosno, kako piše na početku svakog filma:
Radnja je prepuna arhetipskih motiva kako iz naučne fantastike, tako i iz mitologijâ. Ona je sjajan primer sub-žanra naučne fantastike, svemirske opere.
C-3PO | R2-D2 | Padme Amidala | Anakin Skajvoker | Džar Džar Binks | Kvaj-Gon Džin | Mejs Vindu | Joda | Lando Kalrisijan | Obi-Van Kenobi | Leja Organa | Luk Skajvoker | Han Solo | Čubaka | Džaba Hat | Palpatin | Dart Mol | Grof Duku | Dart Vejder
Džedaji | Pobunjenici | Negativci | Lovci na ucene | Droidi | Stanovnici Tatuina | Razno
Jedina naznaka vremena u Zvezdanim ratovima je početni tekst u svakom filmu: Nekada davno, u dalekoj galaksiji.... Ovo je aluzija na početak velikog broja bajki: Nekada davno, u dalekoj zemlji... ili slično, što može upućivati na interpretaciju filmova kao mit budućnosti, a ne na bukvalno shvatanje da se radnja odigrava negde u prošlosti. Takođe, može ukazivati i da filmovi pripadaju oblasti naučne fantazije, a ne naučne fantastike. Sâm Lukas je ostavio ovo otvorenim za interpretaciju. Iako nije jasno kada se radnja odigrava, celokupni raspon fikcije Zvezdanih ratova pokriva period od 25000 godina, dok filmovi obuhvataju period od samo dve generacije (32. PBJ – 4. NBJ).
Svi likovi Zvezdanih ratova potiču iz iste galaksije (osim rase zvane Južan Vong (engl. Yuuzhan Vong) koja se pojavljuje u seriji priča New Jedi Order). Za razliku od tradicionalnih naučno-fantastičnih filmova koji su im prethodili, Zvezdani ratovi opisuje svet kao mračan i prljav, pre nego futurističan i doteran. U intervjuima, Lukas je govorio kako su mazali novu rekvizitu zemljom i prljavštinom da bi im dali izlizan izgled. Uticaj na njega je izvršio Serđo Leone, koji je sličnu stvar radio u svojim vestern filmovima 60-tih godina. Ovo odvajanje od tradicije naučne fantastike je imalo veliki uticaj na nastanak sajberpank žanra koji se pojavio oko 1984. godine.
Prva polovine priče Zvezdanih ratova se vrti oko Anakina Skajvokera, čoveka čija se borba između svetle i mračne strane reflektuje na sudbinu cele galaksije. Prva tri filma, poznata kao prethodna trilogija, prikazuje Anakina kao talentovanog mladog Džedaja (čuvari mira i predstavnici Svetle strane Sile) i njegov pad ka Mračnoj strani Sile, pod vođstvom gospodara Sita. Anakin postaje Dart Vejder. Dart Sidijus, njegov učitelj, veštim spletkama dovodi do pada Galaktičke Republike i usponu nove Galaktičke Imperije, koji označava početak građanskog rata.
Drugi deo serije, poznat i kao originalna trilogija (jer su ti filmovi prvo snimljeni), vrti se oko Anakinovog sina, Luka Skajvokera, koji postaje pripadnik Pobunjeničke Alijanse koja pokušava da uništi Galaktičku Imperiju. Luk se obučava i postaje poslednji Džedaj (i prvi nove generacije, prema književnim nastavcima filmova) i verovatno je jedini koji se može suprotstaviti Vejderu i njegovom učitelju i gospodaru, imperatoru Palpatinu.
Seriju Zvezdani ratovi čine sledeći filmovi:
Džordž Lukas je Zvezdane ratove osmislio u ranim 1970-tim. Uradio je više prerada ideje, koje su obezbedile dosta materijala za kasnije filmove. Prvi film je izašao 1977., a njegova novelizacija godinu dana kasnije. Šesti i poslednji film, Epizoda III, je izašao 19. maja 2005.
Osnovna zamisao je bila da se snime tri trilogije (ukupno devet filmova), ali je od onda Lukas izjavio da nema nameru da dalje snima Zvezdane ratove posle Epizode III, delimično i stoga što ogroman broj knjiga, igara, stripova i televizijskih serija pokriva taj period priče. Odbačena treća trilogija (Epizode VII, VIII i IX) je trebalo da se bavi događajima nakon pada Galaktičke Imperije.
Sto se i dogodilo nakon sto je DisneyTM kupio Zvezdane Ratove (Star Wars)
Svi originalni filmovi su snimljeni, pored drugih lokacija, u Elstri studijima (Elstree Studios) u Hertfordširu u Engleskoj. Epizoda I je snimljena u Livsden filmskim studijima (Leavesden Film Studios), a ostala dva dela u Sidneju, Australija. Scene na Tatuinu, pustinjskoj planeti iz Epizoda IV, VI, I, II i III, snimane su u Tunisu.
Postoje određene sličnosti između prve trilogije i kasnije snimljene prethodne.
Lukas se ponovo bavio originalnom trilogijom. Epizode IV-VI su prerađene i ponovo puštene (i u bioskope i na video-kasetama) tokom 1997. i ponovo na DVD-u septembra 2004. Filmovi su detaljno prečišćeni od nesavršenosti tehnike, a Lukas je iskoristio priliku da uvede određene izmene. U intervjuu AP-u iz septembra 2004., kao razlog ovome navodi:
Nova izdanja su izvor trvenja među fanovima, od kojih mnogi tvrde da dodaci i izmene kvare filmove. Bes fanova je povećala i nemogućnost nabavke originalnih filmova na DVD-ima. Ironično, Lukas je bio protivnik bojenja crno-belih filmova u svedočenju pred Kongresom SAD-a. Fanovi vide ovaj stav kao hipokritičan, drugi smatraju da izmene kojima se Lukas protivi učinjene bez saglasnosti umetnika iz originalne produkcije, za razliku od izmena koje je on uradio u sopstvenim filmovima.
Izraz Expanded Universe (EU) se odnosi na sve zvanično odobrene materijale koje se tiču Zvezdanih ratova van šest filmova, a u sebe ubraja knjige, stripove, igre i druge oblike medija. Dela iz EU su počela knjigom Alana Dina Fostera (Alan Dean Foster) Splinter of the Mind's Eye iz 1978. Lukas je odlučio da se pretežno bavi filmovima, ali je zadržao vrhovnu kontrolu nad svime što se tiče Zvezdanih ratova. Stoga Lucasfilm Licensing mora da uloži veliki napor da očuva kontinuitet između filmova i delâ raznih autora. Povremeno, detalji iz EU bivaju inkorporirani u najviši izvor kanona Zvezdanih ratova, u filmove (npr. ime planete Korusant se prvi put pojavljuje u knjizi Timotija Zana Heir to the Empire). Neki puristi odbacuju sve iz EU, verujući da su samo događaji iz filmova deo 'pravog' sveta Zvezdanih ratova.
Od premijere Zvezdanih ratova pojavilo se mnogo zvanično sankiconisanih parodija i EU filmova:
Star Wars je radio adaptacija iz 1981. koju je napisao pisac naučne fantastike Brajan Dejli (Brian Daley). Kasnije su urađene adaptacije i druga dva filma originalne trilogije.
Četiri crtane serije su zasnovane na Zvezdanim ratovima. Prve dve, Ewoks i Droids, nastale su 1985., dok je Clone Wars počela da se prikazuje 2003, a Rebels je počela da se prikazuje 2014. Ewoks se bavi avanturama Evoka pre Povratka Džedaja. Droids prati C-3PO-a i R2-D2-a između Epizoda III i IV. Clone Wars je smešten između Napada klonova i Osvete Sita, tokom borbi Džedaja protiv Konfederacije nezavisnih sistema u Ratovima Klonova. Rebels je smešten 14 godina posle Osvete Sita, a 5 godina pre Episode IV – A New Hope, tokom stvaranja pokreta otpora i okupljanja preživelih Džedaja.
Film se zasniva na mnogim arhetipskim likovima i temama iz klasične književnosti.
Mnoge teme unutar Zvezdanih ratova reflektuju elemente grčke tragedije, kao što je nemogućnost kontrolisanja sudbine i značaj proročanstva. Sub-zaplet oko donekle incestuozne veze između Luka i Leje reflektuje priču o Edipu i kako se ne znajući venčao sopstvenom majkom. Lukov odnos sa ocem je takođe pod uticajem grčke tragedije.
Zvezdani ratovi pokazuju veliku sličnost sa azijskim Wuxia Kung Fu filmovima, kao i sa rimskom mitologijom i japanskom chambara-om. U žanru Wuxia filmova, protagonisti uvek počinju svoj život sa jasnim stremljenjem potrebi da se osveti neko drag (stari učitelj, otac ili cela porodica), i prati se put od učenika do majstora Kung Fua, što glavni protagonista neizostavno postaje pre nego što izravna račune sa arhineprijateljem. Uticaj japanskog patosa je očigledan u tehnici borbe svetlosnim sabljama koja je identična samurajskim borbama, čak do obaveznog klanjanja.
U Zvezdanim ratovima se ističe samouništiva priroda besa i mržnje, sumirana u rečima Jode:
Takođe, insistira se na potiskivanju osećanja prema određenim osobama. Na primer, Joda kaže Luku da bi trebao da ostane na Degobi da dovrši svoju obuku, a ne da spasava svoje prijatelje, jer će time „uništiti sve zašta su se borili i patili.”
Ovaj stav se poklapa sa učenjima taoizma i budizma, koji ističu racionalnu misao i meditaciju kao put ka prosvećenju, kao suprotnost Mračnoj strani, divlje strasti i emocija. Epizoda IV počinje očigledinim klišeom – Dart Vejder u crnom odelu, sa Lejom Organom u čisto beloj haljini, aludirajući na koncepte Dobra i Zla. Osim Anakina u Epizodama II i III i Luka Skajvokera u Epizodi VI, crna odeća se povezuje za mračnu Imperiju i Sit Cara. Svi oficiri Imperije nose uniforme slične nacističkim, dok su Pobunjenici u jednostavnijim, skoro asketskim odelima.
Smatra se da Zvezdani ratovi zastupaju meritokratiju (vlast isključivo po stručnosti) nad diktaturom, oblik vlasti Platonove Republike koja teorijski trijumfuje na ostalim oblicima vlasti. Savet Džedaja kao čuvar mira savetuje Senat o svim stvarima koje se tiču Galaktičke Republike, slično filozofu-kralju u Platonovim Dijalozima. Republika je prikazana kao odgovarajući oblik demokratije, ali koji ima težnju da sklizne u korupciju, koja kasnije vodi u diktaturu.
U Epizodi III, kada je proglašena Imperija u Senatu, Amidala kaže: „Ovako umire sloboda. Uz gromoglasan aplauz”. Neki kritičari vide ovo kao referencu na pad Vajmarske republike.
Teorija koju su postavili neki fanovi bavi se aluzijama na Treći rajh. Ističu se sličnosti između Palpatina i Adolfa Hitlera:
Još jedan arhetipski konflikt u filmovima je sukob između tehnologije i prirode. Tokom filmova, slabo naoružani narodi koji žive u skladu sa prirodom (Evoksi i Gungani) pobeđuju visoko-mehanizovane neprijatelje. Očigledna je razlika i u trupama Pobunjenika i Imperije. Pobunjenici nose uniforme u bojama okoline (zelene, mrke i bele), dok Imperijalna vojska nosti sintetičke bele oklope. Napadači u TIE fighter-ima Imperije su prikazani kao apersonalizovano jato, dok su piloti X-wing-a prikazani kao pojedinačne ličnosti. Generalna ideja je da je tehnologija u suprotnosti sa humanošću. Ovaj sajt Arhivirano 2016-11-04 na Wayback Machine-u se bavi tim temama i mnogim drugim u analizi Zvezdanih ratova.
| Igrani filmovi |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Televizijske serije |
| ||||||||||
| Televizijski filmovi | |||||||||||
| Produkcija | |||||||||||
| Muzika i audio |
| ||||||||||
| Adaptacije u drugim medijima |
| ||||||||||
| Kulturološki utjecaj | |||||||||||
LIMS forum content by LIMS forum members is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License. Based on a work at www.limsforum.com.
