Knowledge Base Wiki

Search for LIMS content across all our Wiki Knowledge Bases.

Type a search term to find related articles by LIMS subject matter experts gathered from the most trusted and dynamic collaboration tools in the laboratory informatics industry.

CONMEBOL Libertadores
CONMEBOL Libertadores
Regio Zuid-Amerika
Bond CONMEBOL
Opgericht 1960
Systeem Groepswedstrijden + Knock-out
Aantal teams 47
Huidige kampioen Vlag van Brazilië Fluminense (2023)
Recordkampioen Vlag van Argentinië Independiente (7)
Website CONMEBOL Libertadores
Huidig seizoen Actuele editie 2024
Portaal  Portaalicoon   Voetbal

De CONMEBOL Libertadores ("Beker van CONMEBOL van de Bevrijders"), ook wel kortweg de Copa Libertadores is een jaarlijks voetbaltoernooi voor clubs uit Zuid-Amerika, georganiseerd door de CONMEBOL, de Zuid-Amerikaanse voetbalbond. Het is het Zuid-Amerikaanse equivalent van de UEFA Champions League en is daarmee een van de sterkste toernooien voor clubteams ter wereld. De winnaar plaatst zich voor het FIFA WK voor clubs (in het verleden voor de wereldbeker voor clubteams) en de CONMEBOL Recopa (equivalent van de UEFA Super Cup). Naast clubteams uit de CONMEBOL-landen (de tien Spaans- en Portugeestalige landen van Zuid-Amerika) hebben tot 2016 ook Mexicaanse clubs aan het toernooi meegedaan.

De naam van de wisselbeker en van het toernooi verwijst naar de leiders van de onafhankelijkheidsstrijd begin negentiende eeuw in Latijns-Amerika. De sponsornaam van het toernooi is sinds de editie van 2013 Copa Bridgestone Libertadores. Van 1999-2007 was Copa Toyota Libertadores de sponsornaam, van 2008-2012 Copa Santander Libertadores.

Geschiedenis

Twaalf jaar voor de eerste editie van de Copa Libertadores werd in Chili een toernooi georganiseerd met zeven clubs uit verschillende landen in Zuid-Amerika, het Campeonato Sudamericano de Campeones. Dit toernooi werd gewonnen door Vasco de Gama en wordt gezien als een voorloper van de huidige Copa Libertadores.

De eerste officiële beker werd in 1960 gewonnen door Club Atlético Peñarol uit Uruguay. Vijfentwintig clubs hebben een of meerdere keren de beker gewonnen. CA Independiente (Argentinië) won de beker zeven keer, waarvan vier keer op rij (1972-1975). De eerste club die de beker driemaal op rij won was Club Estudiantes de La Plata uit Argentinië die de beker tussen 1968-1970 veroverde. Als gevolg hiervan mochten ze na het derde jaar de wisselbeker houden. Later is dit alleen Independiente ook gelukt (1972-1974). Opvallend is dat de Braziliaanse clubs in dit toernooi minder vaak hebben gewonnen dan de Argentijnse, terwijl Brazilië gemiddeld beter presteert op de Wereldkampioenschappen.

Topscorer aller tijden van de Copa Libertadores is de Ecuadoriaan Alberto Spencer. Hij scoorde in de jaren zestig in totaal 54 doelpunten voor Peñarol (48) en Barcelona Guayaquil (6).

Toernooi

Kwalificatie

In het eerste seizoen namen de landskampioenen van Argentinië, Bolivia, Brazilië, Chili, Colombia, Paraguay en Uruguay deel. In 1961 voor het eerst de kampioenen van Ecuador en Peru. In 1964 voor het eerst de kampioen van Venezuela. Vanaf 1966 plaatsten ook de nummers twee uit de deelnemende landen zich. Vanaf 1998 tot 2016 namen ook clubs uit Mexico, zelf lid van de Noord- en Midden-Amerikaanse bond CONCACAF, deel aan dit toernooi. Volgens de reglementen konden ploegen uit Mexico zich niet plaatsen voor het FIFA WK voor clubs en CONMEBOL Recopa.[1] In geval een Mexicaanse club dit toernooi won, plaatste de beste niet-Mexicaanse ploeg zich voor het FIFA WK voor clubs en voor de CONMEBOL Recopa. Vanaf 2000 konden er drie of meer clubs per land deelnemen, waarmee het aantal deelnemers eerst op 32 kwam, in 2004 op 36 en vanaf 2005 het huidige aantal van 38 teams. De enige uitzondering was 2010 met 40 deelnemers.

Het toernooi verloopt ongeveer zoals de Europese UEFA Champions League. Uit elf landen spelen clubs een voorronde waaruit zes clubs overblijven. De laagst geklasseerde club uit elk land moet deelnemen aan deze voorronde, alsmede de op een na laagste geklasseerde club uit het land van de titelhouder. De eerste ronde is een groepsfase, met acht groepen van vier clubs. De nummers één en twee plaatsen zich voor de eindfase waarin met een knock-outsysteem wordt gewerkt. De finale bestaat net als de andere knock-outwedstrijden uit een uit- en een thuiswedstrijd. Tot 1979 werd de regerend kampioen in de halve finaleronde ingevoegd, waardoor het relatief eenvoudiger was de titel te behouden.

Regels

In de Copa Libertadores wordt nooit een verlenging gespeeld om een winnaar aan te wijzen. Een uitzondering hierop was de editie van 1973. Oorspronkelijk werd de winnaar aangewezen op basis van wedstrijdpunten uit de twee ontmoetingen (winst/gelijk/verlies). Was deze onbeslist, dan werd er een beslissingswedstrijd gespeeld op neutraal terrein. Ook deze werd niet verlengd, maar werd er wel naar het doelpuntentotaal gekeken. Als dit ook geen winnaar opleverde, dat volgde een strafschoppenserie. Van 1988 tot 2004 werd de regel toegepast dat, bij een gelijke totaalstand in doelpunten, meteen een strafschoppenserie volgde. Opvallend genoeg zou de winnaar van 2004, Once Caldas uit Colombia, de finale hebben 'verloren als gekeken was naar de (ongunstige) tegendoelpunten thuis.

Finales

* duidt de thuiswedstrijd van de winnaar aan.

Jaar Winnaar Uitslagen Finalist opmerkingen
1948 Vlag van Brazilië (1889-1960) Vasco da Gama Poule - Officieuze editie, pas in 1996 door de CONMEBOL erkend.
1960 Vlag van Uruguay Peñarol 1-0*, 1-1 Vlag van Paraguay (1954-1988) Club Olimpia
1961 Vlag van Uruguay Peñarol 1-0*, 1-1 Vlag van Brazilië (1889-1960) Palmeiras
1962 Vlag van Brazilië (1889-1960) Santos 2-1, 2-3*, 3-0 Vlag van Uruguay Peñarol play-off in Buenos Aires
1963 Vlag van Brazilië (1889-1960) Santos 3-2*, 2-1 Vlag van Argentinië Boca Juniors
1964 Vlag van Argentinië Independiente 0-0, 1-0* Vlag van Uruguay Nacional
1965 Vlag van Argentinië Independiente 1-0*, 1-3, 4-1 Vlag van Uruguay Peñarol play-off in Santiago de Chili
1966 Vlag van Uruguay Peñarol 2-0*, 2-3, 4-2 Vlag van Argentinië River Plate play-off in Santiago de Chili
1967 Vlag van Argentinië Racing Club 0-0*, 0-0, 2-1 Vlag van Uruguay Nacional play-off in Santiago de Chili
1968 Vlag van Argentinië Estudiantes de La Plata 2-1*, 1-3, 2-0 Vlag van Brazilië (1968-1992) Palmeiras play-off in Montevideo
1969 Vlag van Argentinië Estudiantes de La Plata 1-0, 2-0* Vlag van Uruguay Nacional
1970 Vlag van Argentinië Estudiantes de La Plata 1-0*, 0-0 Vlag van Uruguay Peñarol
1971 Vlag van Uruguay Nacional 0-1, 1-0*, 3-1 Vlag van Argentinië Estudiantes play-off in Lima
1972 Vlag van Argentinië Independiente 0-0, 2-1* Vlag van Peru Universitario de Deportes
1973 Vlag van Argentinië Independiente 1-1*, 0-0, 2-1 Vlag van Chili Colo-Colo play-off in Montevideo
1974 Vlag van Argentinië Independiente 1-2, 2-0*, 1-0 Vlag van Brazilië (1968-1992) São Paulo play-off in Santiago de Chili
1975 Vlag van Argentinië Independiente 0-1, 3-1*, 2-0 Vlag van Chili Unión Española play-off in Ascunción
1976 Vlag van Brazilië (1968-1992) Cruzeiro 4-1*, 1-2, 3-2 Vlag van Argentinië River Plate play-off in Santiago de Chili
1977 Vlag van Argentinië Boca Juniors 1-0*, 0-1, 0-0 ns (5-4) Vlag van Brazilië (1889-1960) Cruzeiro play-off in Montevideo
1978 Vlag van Argentinië Boca Juniors 0-0, 4-0* Vlag van Colombia Deportivo Cali
1979 Vlag van Paraguay (1954-1988) Club Olimpia 2-0*, 0-0 Vlag van Argentinië Boca Juniors
1980 Vlag van Uruguay Nacional 0-0, 1-0* Vlag van Brazilië (1889-1960) Internacional
1981 Vlag van Brazilië (1968-1992) Flamengo 2-1*, 0-1, 2-0 Vlag van Chili Cobreloa play-off in Montevideo
1982 Vlag van Uruguay Peñarol 0-0*, 1-0 Vlag van Chili Cobreloa
1983 Vlag van Brazilië (1968-1992) Grêmio 1-1, 2-1* Vlag van Uruguay Peñarol
1984 Vlag van Argentinië Independiente 1-0, 0-0* Vlag van Brazilië (1968-1992) Grêmio
1985 Vlag van Argentinië Argentinos Juniors 1-0*, 0-1, 1-1 ns (5-4) Vlag van Colombia América de Cali play-off in Ascunción
1986 Vlag van Argentinië River Plate 2-1, 1-0* Vlag van Colombia América de Cali
1987 Vlag van Uruguay Peñarol 0-2, 2-1*, 1-0 Vlag van Colombia América de Cali play-off in Santiago de Chili
1988 Vlag van Uruguay Nacional 0-1, 3-0* Vlag van Argentinië Newell’s Old Boys
1989 Vlag van Colombia Atlético Nacional 0-2, 2-0 ns (5-4) Vlag van Paraguay Olimpia
1990 Vlag van Paraguay Club Olimpia 2-0*, 1-1 Vlag van Ecuador Barcelona Guayaquil
1991 Vlag van Chili Colo-Colo 0-0, 3-0* Vlag van Paraguay Olimpia
1992 Vlag van Brazilië São Paulo 0-1, 1-0*ns (3-2) Vlag van Argentinië Newell’s Old Boys
1993 Vlag van Brazilië São Paulo 5-1, 0-2 Vlag van Chili CD Universidad Católica
1994 Vlag van Argentinië Vélez Sársfield 1-0*, 0-1 ns (5-3) Vlag van Brazilië São Paulo
1995 Vlag van Brazilië Grêmio 3-1*, 1-1 Vlag van Colombia Atlético Nacional
1996 Vlag van Argentinië River Plate 0-1, 2-0* Vlag van Colombia América de Cali
1997 Vlag van Brazilië Cruzeiro 0-0, 1-0* Vlag van Peru Sporting Cristal
1998 Vlag van Brazilië Vasco da Gama 2-0*, 2-1 Vlag van Ecuador Barcelona Guayaquil
1999 Vlag van Brazilië Palmeiras 0-1, 2-1* ns (4-3) Vlag van Colombia Deportivo Cali
2000 Vlag van Argentinië Boca Juniors 0-0, 2-2* ns (4-2) Vlag van Brazilië Palmeiras
2001 Vlag van Argentinië Boca Juniors 1-0, 0-1* ns (3-1) Vlag van Mexico Cruz Azul
2002 Vlag van Paraguay Club Olimpia 0-1*, 2-1 ns (4-2) Vlag van Brazilië São Caetano
2003 Vlag van Argentinië Boca Juniors 2-0*, 3-1 Vlag van Brazilië Santos
2004 Vlag van Colombia Once Caldas 0-0, 1-1* ns (2-0) Vlag van Argentinië Boca Juniors
2005 Vlag van Brazilië São Paulo 1-1, 4-0* Vlag van Brazilië Atlético Paranaense
2006 Vlag van Brazilië Internacional 2-1, 2-2* Vlag van Brazilië São Paulo
2007 Vlag van Argentinië Boca Juniors 3-0*, 2-0 Vlag van Brazilië Grêmio
2008 Vlag van Ecuador LDU Quito 4-2*, 1-3 ns (3-1) Vlag van Brazilië Fluminense
2009 Vlag van Argentinië Estudiantes de La Plata 0-0*, 2-1 Vlag van Brazilië Cruzeiro
2010 Vlag van Brazilië Internacional 2-1, 3-2* Vlag van Mexico Club Deportivo Guadalajara
2011 Vlag van Brazilië Santos 0-0, 2-1* Vlag van Uruguay Peñarol
2012 Vlag van Brazilië Corinthians 1-1, 2-0* Vlag van Argentinië Boca Juniors
2013 Vlag van Brazilië Atlético Mineiro 0-2*, 2-0 ns (4-3) Vlag van Paraguay Olimpia
2014 Vlag van Argentinië San Lorenzo 1-1, 1-0* Vlag van Paraguay Nacional
2015 Vlag van Argentinië River Plate 0-0, 3-0* Vlag van Mexico Tigres UANL
2016 Vlag van Colombia Atlético Nacional 1-1, 1-0* Vlag van Ecuador Independiente de Valle
2017 Vlag van Brazilië Grêmio 1-0, 2-1* Vlag van Argentinië Lanús
2018 Vlag van Argentinië River Plate 2-2, 3-1 Vlag van Argentinië Boca Juniors
2019 Vlag van Brazilië Flamengo 2-1 Vlag van Argentinië River Plate Finale is gespeeld in Estadio Monumental "U" in Lima.
2020 Vlag van Brazilië Palmeiras 1-0 Vlag van Brazilië Santos Finale wordt gespeeld in het Maracanã in Rio de Janeiro, op 30 januari 2021.
2021 Vlag van Brazilië Palmeiras 2-1 n.v. Vlag van Brazilië Flamengo
2022 Vlag van Brazilië Flamengo 1-0 Vlag van Brazilië Atlético Paranaense
2023 Vlag van Brazilië Fluminense 2-1 n.v. Vlag van Argentinië Boca Juniors

Aantal overwinningen per club

Club Aantal Jaar
Vlag van Argentinië Independiente 7 1964, 1965, 1972, 1973, 1974, 1975, 1984
Vlag van Argentinië Boca Juniors 6 1977, 1978, 2000, 2001, 2003, 2007
Vlag van Uruguay Peñarol 5 1960, 1961, 1966, 1982, 1987
Vlag van Argentinië Estudiantes 4 1968, 1969, 1970, 2009
Vlag van Argentinië River Plate 4 1986, 1996, 2015, 2018
Vlag van Uruguay Nacional 3 1971, 1980, 1988
Vlag van Paraguay Olimpia 3 1979, 1990, 2002
Vlag van Brazilië Grêmio 3 1983, 1995, 2017
Vlag van Brazilië São Paulo 3 1992, 1993, 2005
Vlag van Brazilië Santos 3 1962, 1963, 2011
Vlag van Brazilië Palmeiras 3 1999, 2020, 2021
Vlag van Brazilië Flamengo 3 1981, 2019, 2022
Vlag van Brazilië Cruzeiro 2 1976, 1997
Vlag van Brazilië Internacional 2 2006, 2010
Vlag van Colombia Atlético Nacional 2 1989, 2016
Vlag van Brazilië Vasco da Gama 2 1948*, 1998
Vlag van Argentinië Racing Club 1 1967
Vlag van Argentinië Argentinos Juniors 1 1985
Vlag van Chili Colo-Colo 1 1991
Vlag van Argentinië Vélez Sársfield 1 1994
Vlag van Colombia Once Caldas 1 2004
Vlag van Ecuador LDU Quito 1 2008
Vlag van Brazilië Corinthians 1 2012
Vlag van Brazilië Atlético Mineiro 1 2013
Vlag van Argentinië San Lorenzo 1 2014
Vlag van Brazilië Fluminense 1 2023

(*); deze titel werd in 1996 door de CONMEBOL erkend als voorloper van de CONMEBOL Libertadores.

Topscorers

Jaar Speler Club Doelpunten
1960 Vlag van Ecuador Alberto Spencer Vlag van Uruguay Peñarol 7
1961 Vlag van Argentinië Osvaldo Panzutto Vlag van Colombia Santa Fe 4
1962 Vlag van Brazilië Coutinho Vlag van Brazilië Santos 6
Vlag van Ecuador Enrique Raymondi Vlag van Ecuador Emelec
Vlag van Ecuador Alberto Spencer Vlag van Uruguay Peñarol
1963 Vlag van Argentinië José Sanfilippo Vlag van Argentinië Boca Juniors 7
1964 Vlag van Argentinië Mario Rodríguez Vlag van Argentinië Independiente 6
1965 Vlag van Brazilië Pelé Vlag van Brazilië Santos 8
1966 Vlag van Argentinië Daniel Onega Vlag van Argentinië River Plate 17
1967 Vlag van Argentinië Norberto Raffo Vlag van Argentinië Racing Club 13
1968 Vlag van Brazilië Tupãzinho Vlag van Brazilië Palmeiras 11
1969 Vlag van Uruguay Alberto Ferrero Vlag van Chili Santiago Wanderers 8
1970 Vlag van Uruguay Francisco Bertocchi Vlag van Ecuador LDU Quito 9
1971 Vlag van Argentinië Luis Artime Vlag van Uruguay Nacional 10
Vlag van Argentinië Raúl Castronovo Vlag van Uruguay Peñarol
1972 Vlag van Peru Teófilo Cubillas Vlag van Peru Alianza Lima 6
Vlag van Peru Oswaldo Ramírez Vlag van Peru Universitario
Vlag van Peru Percy Rojas Vlag van Peru Universitario
Vlag van Brazilië Toninho Vlag van Brazilië São Paulo
1973 Vlag van Chili Carlos Caszely Vlag van Chili Colo-Colo 9
1974 Vlag van Uruguay Fernando Morena Vlag van Uruguay Peñarol 7
Vlag van Uruguay Pedro Virgilio Rocha Vlag van Brazilië São Paulo
Vlag van Brazilië Terto Vlag van Brazilië São Paulo
1975 Vlag van Uruguay Fernando Morena Vlag van Uruguay Peñarol 8
Vlag van Peru Oswaldo Ramírez Vlag van Peru Universitario
1976 Vlag van Brazilië Palhinha Vlag van Brazilië Cruzeiro 13
1977 Vlag van Argentinië Néstor Scotta Vlag van Colombia Deportivo Cali 5
1978 Vlag van Peru Guillermo La Rosa Vlag van Peru Alianza Lima 8
Vlag van Argentinië Néstor Scotta Vlag van Colombia Deportivo Cali
1979 Vlag van Brazilië Miltão Vlag van Paraguay Guaraní 6
Vlag van Peru Juan José Oré Vlag van Peru Universitario
1980 Vlag van Uruguay Waldemar Victorino Vlag van Uruguay Nacional 6
1981 Vlag van Brazilië Zico Vlag van Brazilië Flamengo 11
1982 Vlag van Uruguay Fernando Morena Vlag van Uruguay Peñarol 7
1983 Vlag van Uruguay Arsenio Luzardo Vlag van Uruguay Nacional 8
1984 Vlag van Brazilië Tita Vlag van Brazilië Flamengo 8
1985 Vlag van Argentinië Juan Carlos Sánchez Vlag van Bolivia Club Blooming 11
1986 Vlag van Uruguay Juan Carlos de Lima Vlag van Ecuador Deportivo Quito 9
1987 Vlag van Argentinië Ricardo Gareca Vlag van Colombia América de Cali 7
1988 Vlag van Colombia Arnoldo Iguarán Vlag van Colombia Millonarios 5
1989 Vlag van Uruguay Carlos Aguilera Vlag van Uruguay Peñarol 10
Vlag van Paraguay Raúl Vicente Amarilla Vlag van Paraguay Olimpia
1990 Vlag van Paraguay Adriano Samaniego Vlag van Paraguay Olimpia 7
1991 Vlag van Brazilië Gaúcho Vlag van Brazilië Flamengo 8
1992 Vlag van Brazilië Palinha Vlag van Brazilië São Paulo 7
1993 Vlag van Argentinië Juan Carlos Almada Vlag van Chili Universidad Católica 9
1994 Vlag van Venezuela Stalin Rivas Vlag van Venezuela Minervén 7
1995 Vlag van Brazilië Mário Jardel Vlag van Brazilië Grêmio 12
1996 Vlag van Colombia Antony de Ávila Vlag van Colombia América de Cali 11
1997 Vlag van Argentinië Alberto Acosta Vlag van Chili Universidad Católica 11
1998 Vlag van Brazilië Sérgio João Vlag van Bolivia Bolívar 10
1999 Vlag van Brazilië Fernando Baiano Vlag van Brazilië Corinthians 6
Vlag van Colombia Víctor Bonilla Vlag van Colombia Deportivo Cali
Vlag van Brazilië Gauchinho Vlag van Paraguay Cerro Porteño
Vlag van Venezuela Ruberth Morán Vlag van Venezuela Estudiantes de Mérida
Vlag van Uruguay Rubén Sosa Vlag van Uruguay Nacional
Vlag van Colombia Martín Zapata Vlag van Colombia Deportivo Cali
2000 Vlag van Brazilië Luizão Vlag van Brazilië Corinthians 15
2001 Vlag van Brazilië Lopes Vlag van Brazilië Palmeiras 9
2002 Vlag van Brazilië Rodrigo Mendes Vlag van Brazilië Grêmio 10
2003 Vlag van Argentinië Marcelo Delgado Vlag van Argentinië Boca Juniors 9
Vlag van Brazilië Ricardo Oliveira Vlag van Brazilië Santos
2004 Vlag van Brazilië Luís Fabiano Vlag van Brazilië São Paulo 8
2005 Vlag van Paraguay Santiago Salcedo Vlag van Paraguay Cerro Porteño 9
2006 Vlag van Brazilië Aloísio Vlag van Brazilië São Paulo 5
Vlag van Ecuador Félix Borja Vlag van Ecuador El Nacional
Vlag van Argentinië José Luis Calderón Vlag van Argentinië Estudiantes
Vlag van Ecuador Agustín Delgado Vlag van Ecuador LDU Quito
Vlag van Argentinië Sebastián Ereros Vlag van Argentinië Vélez Sarsfield
Vlag van Argentinië Ernesto Farías Vlag van Argentinië River Plate
Vlag van Brazilië Fernandão Vlag van Brazilië Internacional
Vlag van Brazilië Marcinho Vlag van Brazilië Palmeiras
Vlag van Argentinië Daniel Montenegro Vlag van Argentinië River Plate
Vlag van Brazilië Nilmar Vlag van Brazilië Corinthians
Vlag van Argentinië Mariano Pavone Vlag van Argentinië Estudiantes
Vlag van Argentinië Jorge Quinteros Vlag van Chili Universidad Católica
Vlag van Ecuador Patricio Urrutia Vlag van Ecuador LDU Quito
Vlag van Brazilië Washington Vlag van Brazilië Palmeiras
2007 Vlag van Paraguay Salvador Cabañas Vlag van Mexico América 10
2008 Vlag van Paraguay Salvador Cabañas Vlag van Mexico América 8
Vlag van Bolivia Marcelo Moreno Vlag van Brazilië Cruzeiro
2009 Vlag van Argentinië Mauro Boselli Vlag van Argentinië Estudiantes 8
2010 Vlag van Brazilië Thiago Ribeiro Vlag van Brazilië Cruzeiro 8
2011 Vlag van Argentinië Roberto Nanni Vlag van Paraguay Cerro Porteño 7
Vlag van Brazilië Wallyson Vlag van Brazilië Cruzeiro
2012 Vlag van Argentinië Matías Alustiza Vlag van Ecuador Deportivo Quito 8
Vlag van Brazilië Neymar Vlag van Brazilië Santos
2013 Vlag van Brazilië Vlag van Brazilië Atlético Mineiro 7
2014 Vlag van Uruguay Nicolás Olivera Vlag van Uruguay Defensor Sporting 5
Vlag van Paraguay Julio dos Santos Vlag van Paraguay Cerro Porteño
2015 Vlag van Argentinië Gustavo Bou Vlag van Argentinië Racing Club 8
2016 Vlag van Argentinië Jonathan Calleri Vlag van Brazilië São Paulo 9
2017 Vlag van Argentinië José Sand Vlag van Argentinië Lanús 9

Zie ook

Zie de categorie Copa Conmebol Libertadores van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.