Knowledge Base Wiki

Iuwen:	15^e	16^e	17^e	18^e	19^e	20^e iuw	21^e	22^e	23^e	24^e	25^e
Jierren:	1935	1936	1937	1938	1939	1940	1941	1942	1943	1944	1945

Kalinders
Gregoriaanske kalinder	1940 MCMXL
Ab urbe condita	2693
Armeenske kalinder	1389 ԹՎ ՌՅՁԹ
Etiopyske kalinder	1932 – 1933
Hebriuwske kalinder	5700 – 5701
Hindoekalinders
- Vikram Samvat	1995 – 1996
- Shaka Samvat	1862 – 1863
- Kali Yuga	5041 – 5042
Iraanske kalinder	1318 – 1319
Islamityske kalinder	1359 – 1359
Juliaanske kalinder	Gregoriaansk min 13 dgn.
Sineeske kalinder	4636 – 4637 丙卯 – 丁辰

1940 is in skrikkeljier dat begjint mei in moandei. (Gregoriaanske kalinder foar 1940.)

Dit jier makket ûnderdiel út fan it desennium fan 'e 1940-er jierren.

Foarfallen

jannewaris

30 - De Sechsde Alvestêdetocht wurdt wûn troch it saneamde 'Pakt fan Dokkum' (Auke Adema, Durk van der Duim, Cor Jongert, Piet Keijzer en Sjouke Westra) yn in tiid fan 11 oeren en 30 minuten.

febrewaris

17 - Yn 'e Winteroarloch tusken Finlân en de Sovjet-Uny wit it Reade Leger einlings troch de Finske Mannerheimliny hinne te brekken.

maart

13 - Nei ûnderhannelings komt mei it Ferdrach fan Moskou in ein oan 'e Winteroarloch tusken Finlân en de Sovjet-Uny. Finlân, dat de oarloch nei fûleindige wjerstân ferlern hat, moat oansjenlike dielen fan syn grûngebiet opjaan. Dit is it begjin fan 'e saneamde Tuskenfrede, dy't duorje sil oant en mei 24 juny 1941.

april

9 - Nazy-Dútslân docht in ynfal yn Denemark. It Deenske regear beslút om gjin ferset te bieden, en it lân kapitulearret dêrom deselde deis al.
9 - Nazy-Dútslân docht in ynfal yn Noarwegen. De Noaren biede fûleindich ferset.
12 - Britske besetting fan de Fêreu-eilannen.
15 - Britske, Frânske en Poalske troepen lânje by Narvik, yn noardlik Noarwegen, om mei te fjochtsjen yn 'e Noarske Fjildtocht.
27 - De Alliëarden lûke harren troepen werom út Noarwegen.

maaie

10 - Nazy-Dútslân docht in ynfal yn Nederlân. Fryslân wurdt frijwol daliks beset.
10 - Nazy-Dútslân docht in ynfal yn Belgje. De Belgen fersette harren fûleindich, mar wurde al rillegau tebekkrongen. Underwilens wurdt ek Lúksemboarch troch de Dútsers beset.
10 - Britske besetting fan Iislân.
11 - Yn 'e Slach om Nederlân brekke de Dútsers troch de Peel-Raamstelling, wêrnei't se Noard-Brabân besette.
11 - Yn it Feriene Keninkryk foarmet Winston Churchill in oarlochskabinet.
12 - De Dútske opmars yn Nederlân wurdt op de Feluwe nei swiere gefjochten ta stean brocht yn 'e Slach om de Grebbeberch. Fia Noard-Brabân berikke de Dútsers lykwols de Moerdykbrêgen by Rotterdam.
13 - Yn it ramt fan 'e Dútske ynfal yn Nederlân wurdt de fijân yn Fryslân de tagong ta de Ofslútdyk ûntsein yn 'e Slach by Koarnwertersân. Keninginne Wilhelmina fan 'e Nederlannen giet yn ballingskip yn it Feriene Keninkryk.
14 - By it Bombardemint fan Rotterdam troch de Dútske Luftwaffe komme sa'n 900 Nederlanners om.
15 - Nei it drigemint fan 'e Dútsers om ek Utert te bombardearjen, jout Nederlân him oer. Allinne yn Seelân wurdt noch fierder fochten.
15 - Nazy-Dútslân docht in ynfal yn Frankryk.
19 - De Alliëarden lûke har werom út Seelân en dêrmei fan it hiele grûngebiet fan Nederlân.
26 - Begjin fan Operaasje Dynamo, de evakuaasje fan Alliëarde troepen út 'e troch de Dútsers ynsletten Frânske havenstêd Dúntsjerk.
28 - Belgje jout him oer oan nazy-Dútslân.

juny

4 - De Evakuaasje fan Dúntsjerk wurdt beëinige. Yn totaal binne der 338.226 Alliëarde militêren út 'e troch de Dútsers ynsletten Frânske havenstêd Dúntsjerk oer It Kanaal nei Ingelân ta evakuëarre.
9 - Noarwegen jout him oer oan nazy-Dútslân.
10 - Itaalje ferklearret de oarloch oan Frankryk en it Feriene Keninkryk.
12 - Spanje ferklearret him neutraal yn 'e Twadde Wrâldoarloch.
15 - Litouwen wurdt beset troch de Sovjet-Uny.
17 - Italjaanske troepen dogge in ynfal yn súdlik Frankryk.
20 - Letlân wurdt beset troch de Sovjet-Uny.
22 - Frankryk jout him oer oan nazy-Dútslân. It lân wurdt opdield yn in troch de Dútsers besette sône (it noarden en de westkust, Parys ynbegrepen) en in 'frije sône', dy't bekend komt te stean as Vichy-Frankryk. Dêr kriget in kollaborearjend rezjym it foar it sizzen.
22 - Estlân wurdt beset troch de Sovjet-Uny.
23 - It Feriene Keninkryk erkent it Komitee fan de Frije Frânsen, fan kolonel Charles de Gaulle, as it legitime regear fan Frankryk.
24 - Mei it Ferdrach fan Rome slute Frankryk en Itaalje in wapenstilstân.
27 - De Sovjet-Uny docht in ynfal yn Roemeenje. De eastlike lânstreken Bessaraabje en de noardlike Bûkovina wurde beset en anneksearre.

july

9 - De Britske loftmacht, de RAF, begjint mei nachtlike bombardeminten fan nazy-Dútslân.
10 - Maarskalk Philippe Pétain wurdt presidint fan Vichy-Frankryk.
28 - Earste útstjoering fan Radio Oranje, de radiostjoerder fan it Nederlânske regear-yn-ballingskip yn Londen.

augustus

3 - Estlân, Letlân en Litouwen wurde troch de Sovjet-Uny anneksearre.
4 - Italjaanske troepen falle de koloanje Britsk-Somalilân binnen.
7 - It Feriene Keninkryk en it Komitee fan de Frije Frânsen, fan kolonel Charles de Gaulle, slute in formeel bûnsgenoatskip.
13 - De Slach om Ingelân barst los, wêrby't de Dútske loftmacht, de Luftwaffe, besiket om 'e Britten troch bombardeminten fan boargerdoelen op 'e knibbels te krijen.
20 - Leon Trotski, de iere lieder fan 'e Sovjet-Uny dy't yn ballingskip yn Meksiko libbet, wurdt fermoarde troch de Spaanske kommunist Ramón Mercader.
30 - By de saneamde Wiener Schiedsspruch beslute nazy-Dútslân en Itaalje dat Roemeenje de noardlike helte fan Transsylvaanje ôfstean moat oan Hongarije.

septimber

4 - Pieter Sjoerds Gerbrandy wurdt premier fan it Nederlânske regear-yn-ballingskip.
12 - Italjaanske troepen falle fan Syrenaika út Egypte oan.
12 - Grotskilderings fûn yn Lascaux, Frankryk.
26 - Japan falt Frânsk-Yndo-Sina binnen.
27 - Yn Berlyn slute nazy-Dútslân, Itaalje en Japan it Trijegrutmachtepakt, better bekend as de As.

oktober

16 - Yn Nederlân fynt de Treinramp by Ranum plak, yn 'e Nederlânske provinsje Grinslân, wêrby't 13 minsken omkomme.
28 - Itaalje docht in ynfal yn Grikelân, fanút it al earder besette Albaanje.

novimber

13 - Grikelân slacht de Italjaanske oanfal ôf en giet yn 'e tsjinoanfal.
20 - Hongarije wurdt lid fan 'e As.
23 - Roemeenje en Slowakije wurde lid fan 'e As.

desimber

20 - Begjin fan 'e Tsjetsjeenske Opstân yn it suden fan 'e Sovjet-Uny.

Berne

jannewaris

19 - Hans Brian, Nederlânsk sportkommentator en rugbybûnscoach († 2022)
22 - John Hurt, Ingelsk akteur († 2017)

febrewaris

13 - Bram Peper, Nederlânsk politikus († 2022)

maart

14 - Dzsingisz Gabor, Hongaarsk-Nederlânsk politikus
19 - Tom Fenchel, Deensk seebiolooch
26 - Thom Mercuur, Frysk keunstsamler, konservator en museumdirekteur († 2016)

april

6 - Henk Gemser, Frysk reedrydtrener en sportbestjoerder
9 - Jan Mans, Nederlânsk politikus († 2021)
14 - Martinus Santema, Frysk keatser († 2013)
20 - Jan Cremer, Nederlânsk skriuwer en keunstner († 2024)
28 - Wim Hazeu, Nederlânsk skriuwer († 2024)
30 - Jeroen Brouwers, Nederlânske skriuwer († 2022)

maaie

15 - Roger Ailes, Amerikaansk presintator († 2017)
19 - Jan Janssen, Nederlânsk hurdfytser
23 - Henk de Haan, Frysk skriuwer († 2011)
24 - Josef Brodsky, Amerikaansk dichter († 1996)

juny

1 - René Auberjonois, Amerikaansk akteur († 2019)

july

4 - Jürgen Heinsch, Dútsk fuotballer († 2022)
22 - Alex Trebek, Kanadeesk-Amerikaansk kwismaster († 2020)
27 - Sjoukje Hooymaayer, Nederlânsk aktrise († 2018)
29 - Tryntsje van der Zee, Frysk oersetster († 2009)
30 - Jan Geersing, Frysk politikus († 2021)

augustus

20 - Arie van der Vlis, bestjoerder en generaal
28 - Roger Pingeon, Frânsk hurdfytser
29 - Wim Ruska, Nederlânsk judoka († 2015)

septimber

6 - Rudie Liebrechts, Nederlânsk reedrider
11 - Brian De Palma Amerikaansk filmregiseur
14 - Leo Ferrier, Surinaamsk skriuwer († 2006)
20 - Richard McDermott, Amerikaansk reedrider († 2023)

oktober

19 - Michael Gambon, Iersk akteur († 2023)
23 - Pelé, Brazyljaansk fuotballer († 2022)
28 - Riemer van der Velde, Frysk ûndernimmer en sportbestjoerder
28 - Roel Brandt Nederlânsk argeolooch en bestjoerder († 2009)
31 - Marga van Arnhem, Nederlânsk radio- en telefyzje-presintatrise († 1997)

novimber

1 - Sjoerd Westra, Frysk komponist, dirigint, en muzykdosint († 2012)
13 - Joan Haanappel, Nederlânsk keunstrydster († 2024)
18 - Kabûs bin Saïd al-Saïd, sultan fan Omaan († 2020)
18 - James Welch, Amerikaansk skriuwer († 2003)
20 - Chiem van Houweninge, Nederlânske akteur en senarioskriuwer.
25 - Willem Wilstra, Frysk fotosjoernalist

desimber

14 - Mient Jan Faber, Nederlânske wiskundige en fredesaktivist († 2022)
16 - Dimitri van Toren, Nederlânsk sjonger († 2015)
21 - Frank Zappa, Amerikaanske popmuzikant en komponist († 1993)

datum ûnbekend

Lolke van der Sloot, Frysk fierljepper
Madonna Thunder Hawk, Amerikaansk minskerjochte-aktiviste

Ferstoarn

jannewaris

2 - Albert Richter, Dútsk hurdfytser (* 1912)
12 - Nikolaj Strûnnikov, Russysk reedrider (* 1886)
23 - Izaäk Hendrik Gosses, Frysk skiedkundige en heechlearaar (* 1873)

febrewaris

13 - Jens Emil Mungard, Noardfrysk dichter (* 1885)

maaie

7 - Cornelia baronesse de Vos van Steenwijk, Nederlânsk filantrope (* 1854)

juny

21 - Tjerk Bottema, Frysk keunstskilder en grafikus (* 1882)

augustus

18 - Walter P. Chrysler, Amerikaansk autofabrikant (* 1875)
21 - Lev Trotski, Oekraynsk-Russysk poltikus (* 1879)
24 - Paul Nipkow, Dútsk útfiner en tillefyzjepionier (* 1860)

oktober

10 - Rinse van der Velde, Frysk ûndernimmer en útjouwer (* 1856)

novimber

10 - Michael Staksrud, Noarsk reedrider (* 1908)

datum ûnbekend

Houten Skonk (Wooden Leg), opperhaad fan 'e Noardlike Sjajinnen (* 1858)

Literatuer

romans

Godfried Bomans, Erik of het Klein Insectenboek (oerset yn it Frysk as Erik of It lyts Ynsekteboek)

Jierren:	1935	1936	1937	1938	1939	1940	1941	1942	1943	1944	1945
Iuwen:	15^e	16^e	17^e	18^e	19^e	20^e iuw	21^e	22^e	23^e	24^e	25^e

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes: