Knowledge Base Wiki

Search for LIMS content across all our Wiki Knowledge Bases.

Type a search term to find related articles by LIMS subject matter experts gathered from the most trusted and dynamic collaboration tools in the laboratory informatics industry.

Brwydr Wakefield
Enghraifft o'r canlynolbrwydr Edit this on Wikidata
Dyddiad30 Rhagfyr 1460 Edit this on Wikidata
Rhan oRhyfeloedd y Rhosynnau Edit this on Wikidata
LleoliadWakefield Edit this on Wikidata
Map
GwladwriaethTeyrnas Lloegr Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Map yn dangos y prif frwydrau
Wakefield
St. Albans
Ludford Bridge
Mortimer's Cross
Northampton
Llundain
Harlech
Kingston upon Hull
Berwick upon Tweed
Worksop
Efrog
Calais
Coventry
Caer
Lleolir:
– Brwydr Wakefield; – brwydrau eraill;
– mannau eraill

Ymladdwyd Brwydr Wakefield yn Sandal Magna ger Wakefield, yng Ngorllewin Swydd Efrog yng Ngogledd Lloegr ar 30 Rhagfyr 1460. Roedd yn un o frwydrau pwysicaf Rhyfel y Rhosynnau.[1] Ar y naill law roedd uchelwyr Lancastraidd a oedd yn deyrngar i Harri VI, brenin Lloegr ac ar y llaw arall roedd byddin Rhisiart Plantagenet, 3ydd dug Efrog. Lladdwyd Rhisiart a chwalwyd ei fyddin.

Cefndir

Roedd y frydr hon yn dilyn Brwydr Blore Heath, 23 Medi 1459 a Brwydr Northampton, 10 Gorffennaf 1460 pan laddwyd Siôn Talbot, ail iarll Amwythig ac un o noddwyr Guto'r Glyn.

Gyda Richard, dug Iorc yn ôl yn Lloegr yn Hydref 1460 i hawlio'r Goron unwaith eto, cytunwyd y câi Harri VI barhau'n frenin am weddill ei oes; wedi ei farwolaeth, Richard fyddai'r brenin nesaf. Tybiai llawer y byddai hyn yn dod â'r rhyfeloedd i ben; fodd bynnag, ni chytunodd y Frenhines Marged o Anjou, gan y byddai hyn yn dietifeddu ei mab, Edward o Lancastr.

Y frwydr

Hefyd yn bresennol, wrth ochr y brenin roedd ei wraig y frenhines Marged o Anjou a'u mab saith oed: Edward of Westminster, Tywysog Cymru.

Richard oedd un o uchelwyr cyfoethocaf Lloegr ac roedd ganddo diroedd ym mhobman,[2] ac roedd yn ddisgynnydd (ar y ddwy ochr) i Edward III, a mynnai nifer o bobl dylanwadol y dylai gael ei ddyrchafu'n frenin yn lle Harri VI a oedd yn ddi-blentyn.[3] Un o deulu Beaufort oedd ei wrthwynebydd, Somerset.

Honnodd un cofnodydd a fu'n fyw ychydig o flynyddoedd wedi'r frwydr, Gregory's Chronicle, i 2,500 o Iorciaid farw a 200 o Lancastriaid. Ond mae ffynonellau eraill yn dra gwahanol yn honni i rhwng 700 a 2,200 o Iorciaid farw. Wedi'r frwydr hon, ym mhob brwydr yn Rhyfel y Rhosynnau, fe ddaeth yn arferiad i'r fyddin lwyddiannus ddileu pob un copa walltog o'r fyddin anfuddugol, gan greu'r ysfa am ddialedd yn beth melys a chwerw.[4]

Cyfeiriadau

  1. Hanes Cymru gan John Davies; Cyhoeddiad Penguin (1990); tud 206.
  2. Rowse, p.109
  3. Seward, p.35
  4. Hicks, Michael (2012). The Wars of the Roses. Yale University Press. t. 160.

Llyfryddiaeth

  • H.T. Evans, Wales and the Wars of the Roses (1915)
  • David Rees, The Son of Prophecy (argraffiad newydd, Rhuthun, 1997)
  • Rowse, A.L. (1966). Bosworth Field & the Wars of the Roses. Wordsworth Military Library. ISBN 1-85326-691-4.