Infrastructure tools to support an effective radiation oncology learning health system
| autonomiczny kraj | |||||
| |||||
| |||||
| Hymn: Himno di Kòrsou | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Zarządzający | |||||
| Zarządzający | |||||
| Powierzchnia |
444 km² | ||||
| Populacja (2019) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
317 os./km² | ||||
| Numer kierunkowy |
+5999 | ||||
| Strefa czasowa |
UTC -4 | ||||
| Języki urzędowe | |||||
| Plan Curaçao | |||||
| |||||
Położenie na mapie Morza Karaibskiego
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Curaçao (wymowa niderlandzka: [kyrɑˈsɔu̯], język papiamento: Kòrsou) – terytorium zależne Holandii (de iure autonomiczny kraj wchodzący w skład Królestwa Niderlandów), leżące na Karaibach, na Wyspach Zawietrznych[3] w archipelagu Małych Antyli. Stolicą wyspy jest Willemstad, nazywane małym Amsterdamem.
Historia
Pierwotnie wyspa była zamieszkana przez indiańskie plemię Arawaków. Dla Europejczyków została odkryta 26 lipca 1499 r. przez hiszpańską wyprawę pod dowództwem Alonso de Hojeda. Hiszpanie zajęli wyspę i zaczęli ją kolonizować około roku 1530. W 1634 r. wyspa została zajęta przez Holendrów pod wodzą Johannesa van Vaalbecka i Pierre le Granda. Wysiedlili oni siłą gubernatora wraz z ok. 400 Hiszpanami i Arawakami na stały ląd i ogłosili przyłączenie wyspy do Holandii[4]. Holenderska Kompania Zachodnioindyjska założyła miasto Willemstad – obecną stolicę. Pierwszym gubernatorem Curaçao został w 1643 r. Peter Stuyvesant. Podlegały mu wówczas i inne posiadłości holenderskie w Ameryce, w tym Nowy Amsterdam nad rzeką Hudson – dzisiejszy Nowy Jork[4].
Na początku Curaçao było ignorowane przez kolonistów europejskich m.in. ze względu na brak złóż złota, ale później przekonano się, że naturalne położenie zatoki, nad którą zbudowano Willemstad, jest idealnym miejscem dla handlu. Handel, przewóz towarów oraz piractwo stały się szybko najważniejszymi gałęziami gospodarki Curaçao. W 1662 Kompania Zachodnioindyjska stworzyła na wyspie największe centrum handlu niewolnikami, przywożonymi tu z rejonu Zatoki Gwinejskiej w Afryce, a następnie rozwożonymi mniejszymi jednostkami po wszystkich wyspach Morza Karaibskiego i na pobliskie wybrzeża lądu amerykańskiego[4]. W XVIII i XIX w. Curaçao należało przejściowo do Francji i Wielkiej Brytanii, aż w 1816 powróciło ostatecznie do rąk holenderskich.
W 1863 Holendrzy znieśli niewolnictwo, co doprowadziło ekonomię wyspę do upadku[4]. Nowa era dla Curaçao zaczyna się od 1914, gdy w Maracaibo Baisin w Wenezueli odkryto ropę naftową. W 1916 r. rząd holenderski oraz Royal Dutch Shell wybudowali na Curaçao pierwszą rafinerię Isla. Port w Willemstad nadawał się idealnie dla tankowców. O ile w chwili odkrycia pokładów ropy liczba ludności wyspy nie przekraczała 30 tys., to na początku lat 60. XX w. zbliżyła się ona do 140 tysięcy, co dawało gęstość zaludnienia blisko 320 osób/km²[4].
Na początku 1985 r. rządy Curaçao, Antyli Holenderskich, Niderlandów, Wenezueli i Shell rozpoczęły rozmowy na temat ewentualnego zamknięcia rafinerii, a w lipcu Shell zaprzestał działalności. 24 września Shell zgodził się na przeniesienie instalacji rafinacyjnych w Emmastad i terminali morskich Bullenbaai i Caracasbaai na terytorium wyspy Curaçao. Z kolei rząd stworzył „Refineria di Korsou NV” jako właściciela instalacji rafinerii i terminali. „Curoil NV” zostało stworzone do obsługi lokalnego marketingu, a „Kompania di Tou Korsou NV” (KTK) przejęła usługi holowników w Zatoce Schottegat i Caracasbaai. Zarówno Curoil NV, jak i KTK NV, jak ma to miejsce w przypadku Refineria di Korsou NV, są własnością terytorium wyspy Curaçao. Tego samego dnia Petroles de Venezuela SA (PDVSA.) podpisał list intencyjny dotyczący dzierżawy rafinerii i terminali w Bullenbaai i Caracasbaai. W dniu 1 października 1985 r. Spółka zależna PDVSA, Refineria Isla (Curazao) SA., przejęła działalność rafinerii i natychmiast rozpoczęła reaktywację jednostek przetwórczych.
Curaçao ma własny rząd od 1 stycznia 1954. Wraz z procesem dekolonizacji mającym miejsce na świecie w drugiej połowie XX wieku także i na wyspie narodził się ruch niepodległościowy. Skupił się on wokół związków zawodowych i organizacji robotniczych, przez co przyjął on silną retorykę antykapitalistyczną i lewicującą. Część z organizacji inspirowała się ruchem praw obywatelskich czarnych mieszkańców Stanów Zjednoczonych. W 1969 r. na wyspie wybuchło narodowowyzwoleńcze powstanie zbrojne. Powstanie zostało szybko zdławione, a administracja rozsiała fałszywe pogłoski według których powstanie miał wywołać rząd Kuby[5][6][7]. 2 lipca 1984 rząd wyspy ustanowił własną flagę oraz hymn. W 1993 mieszkańcy w referendum opowiedzieli się za pozostaniem wyspy w składzie Antyli Holenderskich, 8 kwietnia 2005 roku Curaçao razem z Sint Maarten odrzucili w referendum pełną niepodległość na rzecz kraju stowarzyszonego z Holandią w ramach Królestwa Niderlandów. Na podstawie reformy konstytucyjnej Królestwa Niderlandów, 10 października 2010 roku Antyle Holenderskie przestały istnieć, a Curaçao stało się osobnym terytorium zależnym Holandii o specjalnym statusie.
Geografia
Curaçao leży na szelfie kontynentalnym Ameryki Południowej i charakteryzuje się pagórkowatym krajobrazem, z najwyższym punktem – Christoffelberg, który sięga 372 m n.p.m.[8]. Jest to nizinny obszar o suchym, tropikalnym klimacie, położony w południowej części Morza Karaibskiego i należący do archipelagu Małych Antyli. Curaçao znajduje się około 60 km od północnych wybrzeży Wenezueli.
Demografia
Zdecydowaną większość mieszkańców stanowią osoby czarnoskóre[9]. Na wyspie większość stanowią Curaçaończycy (75,4%), a poza nimi mieszkają także Holendrzy (6%), Dominikańczycy (3,6%), Kolumbijczycy (3%), mieszkańcy Bonaire, Sint Eustatius i Saby (1,5%), Haitańczycy (1,2%), Surinamczycy (1,2%), Wenezuelczycy (1,1%) oraz Arubianie (1,1%). Pozostałe narodowości stanowią 5%, a 0,9% populacji nie określiło swojego pochodzenia[8].
Religia
Podział religijny populacji Curaçao, według szacunków z 2011 roku[8]:
- katolicy – 72,8%
- zielonoświątkowcy – 6,6%
- brak religii – 6,0%
- inne religie – 3,8%
- pozostali protestanci – 3,2% oraz pozostali chrześcijanie ewangelikalni – 1,9%
- adwentyści – 3,0%
- Świadkowie Jehowy – 2%, zobacz też: Świadkowie Jehowy na Curaçao
- nieokreśleni – 0,6%
Język
Curaçao jest społeczeństwem wielojęzycznym. Językami urzędowymi są niderlandzki, papiamento i angielski[8], jednakże niderlandzki jest jedynym językiem używanym we wszystkich sprawach administracyjnych i prawnych[10]. Najczęściej używanym językiem na wyspie jest papiamento (80%), natomiast niderlandzki stanowi 8,8% użycia, angielski 3,1%, hiszpański 5,6%, inne języki 2,3%, a 0,3% mieszkańców nie określiło swojego języka[8].
Waluta
Walutą Curaçao jest Gulden Antyli Holenderskich (ANG), który dzieli się na 100 centów. Kurs wobec dolara amerykańskiego jest sztywny i wynosi 1,79 ANG za 1 USD.
Transport
Port lotniczy Curaçao znajduje się na północnym wybrzeżu wyspy, 12 km od stolicy Willemstad. Była to główna baza linii Dutch Antilles Express i Insel Air (linia Insel Air zaprzestała działalność 16 lutego 2019). Na wyspę można także dostać się drogą morską z Ameryki Północnej (statki wycieczkowe). Do 1920 roku w Willemstad działały także tramwaje. Wyspa posiada sieć autobusową, jak i prywatne busiki, ale aby dotrzeć w więcej miejsc na wyspie, najlepiej jest wynająć auto.
Emisja gazów cieplarnianych
Emisja równoważnika dwutlenku węgla z Curaçao wyniosła w 1990 roku 5,614 Mt, z czego 5,474 t stanowiła emisja dwutlenku węgla. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 37,321 t dwutlenku węgla, a w przeliczeniu na 1000 dolarów PKB 1,26 t. Od tego czasu emisje wahają się, raczej rosnąc. Głównym źródłem emisji przez cały czas była energetyka. W 2018 emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 8,425 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca 52,143 t i w przeliczeniu na 1000 dolarów PKB 2,04 Mt[11].
Sport
W 1962 roku na wyspie tej rozegrano szachowy turniej pretendentów do tytułu mistrza świata, który wygrał Ormianin Tigran Petrosjan.
Przypisy
- ↑ Curaçao. Worldstatesmen.org, 2015-09-01. [dostęp 2015-09-15]. (niderl.).
- ↑ Ministerie van Algemene Zaken, Waaruit bestaat het Koninkrijk der Nederlanden? – Rijksoverheid.nl [online], www.rijksoverheid.nl, 19 maja 2015 [dostęp 2022-07-07] (niderl.).
- ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4.
- ↑ a b c d e Bronisław Wojciechowski. Karaibska Wieża Babel. „Poznaj Świat”. Rok XI (nr 126), s. 2–5, maj 1963. Polskie Towarzystwo Geograficzne. (pol.).
- ↑ Anderson/Dynes 1975, s. 7–13.
- ↑ Anderson/Dynes 1975, s. 62–65.
- ↑ Anderson/Dynes 1975, pg. 50-52.
- ↑ a b c d e Explore All Countries – Curacao [online], cia.gov [dostęp 2024-11-09] (ang.).
- ↑ The World Factbook. [dostęp 2015-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-10)].
- ↑ The Dutch Caribbean [online], dutchcaribbeanlegalportal.com [dostęp 2024-11-09] (ang.).
- ↑ Curaçao, [w:] F. Monforti-Ferrario i inni, Fossil CO2 and GHG emissions of all world countries. 2019 report – Study [pdf], Luksemburg: Publications Office of the European Union, 2019, s. 86, DOI: 10.2760/687800, ISBN 978-92-76-11100-9 (ang.).
Bibliografia
- Anderson, W.A.; R.R. Dynes (1973). „Organizational and Political Transformation of a Social Movement: A Study of the 30th of May Movement in Curacao”. Social Forces 51 (3): 330–341. doi:10.1093/sf/51.3.330. ISSN 0037-7732.
- Anderson, William Averette; Dynes, Russell Rowe (1975). Social movements, violence, and change: the May Movement in Curaçao. Ohio State University Press. ISBN 978-0-8142-0240-1.
| Kraje składowe | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Podział administracyjny Holandii |
|
